%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 01 %%%%% - 1.1 dhṛtarāṣṭra uvāca dharmakṣetre kurukṣetre samavetā yuyutsavaḥ māmakāḥ pāṇḍavāś cai 'va kim akurvata sañjaya 1. - 1.2 sañjaya uvāca dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṁ vyūḍhaṁ duryodhanas tadā ācāryam upasaṅgamya rājā vacanam abravīt 1.2 - 1.3 paśyaitāṁ pāṇḍuputrāṇām ācārya mahatīṁ camūm vyūḍhāṁ drupadaputreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā 1.3 - 1.4 atra śūrā maheṣvāsā bhīmārjunasamā yudhi yuyudhāno virāṭaś ca drupadaś ca mahārathaḥ 1.4 - 1.5 dhṛṣṭaketuś cekitānaḥ kāśirājaś ca vīryavān purujit kuntibhojaś ca śaibyaś ca narapungavaḥ 1.5 - 1.6 yudhāmanyuś ca vikrānta uttamaujāś ca vīryavān saubhadro draupadeyāś ca sarva eva mahārathāḥ 1.6 - 1.7 asmākaṁ tu viśiṣṭā ye tān nibodha dvijottama nāyakā mama sainyasya saṁjñārthaṁ tān bravīmi te 1.7 - 1.8 bhavān bhīṣmaś ca karṇaś ca kṛpaś ca samitiṁjayaḥ aśvatthāmā vikarṇaś ca saumadattis tathai 'va ca 1.8 - 1.9 anye ca bahavaḥ śūrā madarthe tyaktajīvitāḥ nānāśastrapraharaṇāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ 1.9 - 1.10 aparyāptaṁ tad asmākaṁ balaṁ bhīṣmābhirakṣitam paryāptaṃ tv idam eteṣāṁ balaṁ bhīmābhirakṣitam 1.10 - 1.11 ayaneṣu ca sarveṣu yathābhāgam avasthitāḥ bhīṣmam evā 'bhirakṣantu bhavantaḥ sarva eva hi 1.11 %%%%% The Sounding of the Conchshells %%%%% - 1.12 tasya sañjanayan harṣaṃ kuruvṛddhaḥ pitāmahaḥ siṃhanādaṃ vinadyocchaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān 1.12 - 1.13 tataḥ śaṅkhāś ca bheryaś ca paṇavānakagomukhāḥ sahasai 'vā 'bhyahanyanta sa śabdas tumulo 'bhavat 1.13 - 1.14 tataḥ śvetair hayair yukte mahati syandane sthitau mādhavaḥ pāṇḍavaś cai 'va divyau śaṅkhau pradaghmatuḥ 1.14 - 1.15 pāñcajanyaṁ hṛṣīkeśo devadattaṁ dhanañjayaḥ pauṇḍraṁ dadhmau mahāśaṅkhaṁ bhīmakarmā vṛkodaraḥ 1.15 - 1.16 anantavijayaṁ rājā kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ nakulaḥ sahadevaś ca sughoṣamaṇipuṣpakau 1.16 - 1.17 kāśyaś ca parameṣvāsaḥ śikhaṇḍī ca mahārathaḥ dhṛṣṭadyumno virāṭaś ca sātyakiś cā 'parājitaḥ 1.17 - 1.18 drupado draupadeyāś ca sarvaśaḥ pṛthivīpate saubhadraś ca mahābāhuḥ śaṅkhān dadhmuḥ pṛthak-pṛthak 1.18 - 1.19 sa ghoṣo dhārtarāṣṭrāṇāṁ hṛdayāni vyadārayat nabhaś ca pṛthivīṁ cai 'va tumulo vyanunādayan 1.19 %%%%% Arjuna Surveys the Two Armies %%%%% - 1.20 atha vyavasthitān dṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān kapidhvajaḥ pravṛtte śastrasaṁpāte dhanur udyamya pāṇḍavaḥ 1.20 - 1.21 hṛṣīkeśaṁ tadā vākyam idam āha mahīpate senayor ubhayor madhye rathaṁ sthāpaya me 'cyuta 1.21 ‌ - 1.22 yāvad etān nirikṣehaṁ yoddhukāmān avasthitān kair mayā saha yoddhavyam asmin raṇasamudyame 1.22 - 1.23 yotsyamānān avekṣe 'haṁ ya ete 'tra samāgatāḥ dhārtarāṣṭrasya durbuddher yuddhe priyacikīrṣavaḥ 1.23 - 1.24 Sañjaya Uvāca: evam ukto hṛṣīkeśo guḍākeśena bhārata senayor ubhayor madhye sthāpayitvā rathottamam 1.24 - 1.25 bhīṣmadroṇapramukhataḥ sarveṣāṁ ca mahīkṣitām uvāca pārtha paśyai 'tān samavetān kurūn iti 1.25 - 1.26 tatrā 'paśyat sthitān pārthaḥ pitṛn atha pitāmahān ācāryān mātulān bhrātṛn putrān pautrān sakhīṁs tathā 1.26 - 1.27 śvaśurān suhṛdaś cai 'va senayor ubhayor api tān samīkṣya sa kaunteyaḥ sarvān bandhūn avasthitān 1.27 - 1.28 kṛpayā parayā 'viṣṭo viṣīdann idamabravīt dṛṣṭve 'maṁ svajanaṁ kṛṣṇa yuyutsuṁ samupasthitam 1.28 - 1.29 sīdanti mama gātrāṇi mukhaṁ ca pariśuṣyati vepathuś ca śarīre me romaharṣaś ca jāyate 1.29 - 1.30 gāṇḍīvaṁ sraṁsate hastāt tvak cai 'va paridahyate na ca śaknomy avasthātuṁ bhramatī 'va ca me manaḥ 1.30 - 1.31 nimittāni ca paśyāmi viparītāni keśava na ca śreyo 'nupaśyāmi hatvā svajanam āhave 1.31 - 1.32 na kāṅkṣe vijayaṁ kṛṣṇa na ca rājyaṁ sukhāni ca kiṃ no rājyena govinda kiṁ bhogair jīvitena vā 1.32 - 1.33 yeṣām arthe kāṅkṣitaṁ no rājyaṁ bhogāḥ sukhāni ca ta ime 'vasthitā yuddhe prāṇāṁs tyaktvā dhanāni ca 1.33 - 1.34 ācāryāḥ pitaraḥ putrās tathai 'va ca pitāmahāḥ mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ śyālāḥ sambandhinas tathā 1.34 - 1.35 etān na hantum icchhāmi ghnato 'pi madhusūdana api trailokyarājyasya hetoḥ kiṁ nu mahīkṛte 1.35 - 1.36 nihatya dhārtarāṣṭrān naḥ kā prītiḥ syāj janārdana pāpam evā 'śrayed asmān hatvai 'tān ātatāyinaḥ 1.36 - 1.37 tasmān nā 'rhā vayaṃ hantuṁ dhārtarāṣṭrān svabāndhavān svajanaṁ hi kathaṁ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava 1.37 - 1.38 yady apy ete na paśyanti lobhopahatacetasaḥ kulakṣayakṛtaṁ doṣaṁ mitradrohe ca pātakam 1.38 - 1.39 kathaṁ na jñeyam asmābhiḥ pāpād asmān nivartitum kulakṣayakṛtaṁ doṣaṁ prapaśyadbhir janārdana 1.39 - 1.40 kulakṣaye praṇaśyanti kuladharmāḥ sanātanāḥ dharme naṣṭe kulaṃ kṛtsnam adharmo 'bhibhavaty uta 1.40 - 1.41 adharmābhibhavāt kṛṣṇa praduṣyanti kulastriyaḥ strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya jāyate varṇasaṁkaraḥ 1.41 - 1.42 saṅkaro narakāyai 'va kulaghnānāṃ kulasya ca patanti pitaro hy eṣāṁ luptapiṇḍodakakriyāḥ 1.42 - 1.43 doṣair etaiḥ kulaghnānāṁ varṇasaṁkarakārakaiḥ utsādyante jātidharmāḥ kuladharmāś ca śāśvatāḥ 1.43 - 1.44 utsannakuladharmāṇāṁ manuṣyāṇāṁ janārdana narake niyataṁ vāso bhavatī 'ty anuśuśruma 1.44 - 1.45 aho bata mahat pāpaṁ kartuṁ vyavasitā vayam yad rājyasukhalobhena hantuṁ svajanam udyatāḥ 1.45 - 1.46 yadi mām apratīkāram aśastraṁ śastrapāṇayaḥ dhārtarāṣṭrā raṇe hanyus tan me kṣemataraṁ bhavet 1.46 - 1.47 Saṅjaya uvāca evam uktvā 'rjunaḥ saṅkhye rathopastha upāviśat visṛjya saśaraṁ cāpaṁ śokasaṁvignamānasaḥ 1.47 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 02 %%%%% - sañjaya uvāca: taṁ tathā kṛpayā 'viṣṭam aśrupūrṇākulekṣaṇam viṣīdantam idaṁ vākyam uvāca madhusūdanaḥ 2.1 - śrībhagavān uvāca: kutas tvā kaśmalam idaṁ viṣame samupasthitam anāryajuṣṭam asvargyam akīrtikaram arjuna 2.2 - klaibyaṁ mā sma gamaḥ pārtha nai 'tat tvayy upapadyate kṣudraṁ hṛdayadaurbalyaṁ tyaktvo 'ttiṣṭha parantapa 2.3 - arjuna uvāca: kathaṁ bhīṣmam ahaṁ sāṁkhye droṇaṁ ca madhusūdana iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhāv arisūdana 2.4 - gurūn ahatvā hi mahānubhāvān śreyo bhoktuṁ bhaikṣyam apī ’ha loke hatvā ’rthakāmaṁs tu gurun ihai ’va bhuñjīya bhogān rudhirapradigdhān 2.5 - - na cai ’tad vidmaḥ kataran no garīyo yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ yān eva hatvā na jijīviṣāmas te ’vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ 2.6 - kārpaṇyadoṣopahatasvabhāvaḥ pṛcchāmi tvāṁ dharmasaṁmūḍhacetāḥ yac chreyaḥ syān niścitaṁ brūhi tan me śiṣyaste ’haṁ śādhi māṁ tvāṁ prapannam 2.7 - na hi prapaśyāmi mamā ’panudyād yac chokam ucchoṣaṇam indriyāṇām avāpya bhūmāv asapatnam ṛddhaṁ rājyaṁ surāṇām api cā ’dhipatyam 2.8 - sañjaya uvāca: evam uktvā hṛṣīkeśaṁ guḍākeśaḥ paraṁtapaḥ na yotsya iti govindam uktvā tūṣṇīṁ babhūva ha 2.9 - tam uvāca hṛṣīkeśaḥ prahasann iva bhārata senayor ubhayor madhye viṣīdantam idaṁ vacaḥ 2.10 - śrībhagavān uvāca: aśocyān anvaśocas tvaṁ prajñāvādāṁś ca bhāṣase gatāsūn agatāsūṁś ca nā ’nuśocanti paṇḍitāḥ 2.11 - na tv evā ’haṁ jātu nā ’saṁ na tvaṁ neme janādhipāḥ na cai ’va na bhaviṣyāmaḥ sarve vayam ataḥ param 2.12 - dehino ‘smin yathā dehe kaumāraṁ yauvanaṁ jarā tathā dehāntaraprāptir dhīras tatra na muhyati 2.13 - mātrāsparśās tu kaunteya śītoṣṇasukhaduḥkhadāḥ āgamāpāyino ’nityās tāṁs titikṣasva bhārata 2.14 - yaṁ hi na vyathayanty ete puruṣaṁ puruṣarṣabha samaduḥkhasukhaṁ dhīraṁ so ’mṛtatvāya kalpate 2.15 - nā ’sato vidyate bhāvo nābhāvo vidyate sataḥ ubhayor api dṛṣṭo ’ntas tv anayos tattvadarśibhiḥ 2.16 - avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṁ tatam vināśam avyayasyā ’sya na kaścit kartum arhati 2.17 - antavanta ime dehā nityasyo ’ktāḥ śarīriṇaḥ anāśino ’prameyasya tasmād yudhyasva bhārata 2.18 - ya enaṁ vetti hantāraṁ yaś cai ’naṁ manyate hatam ubhau tau na vijānīto nā ’yaṁ hanti na hanyate 2.19 - - na jāyate mriyate vā kadācin nā ’yaṁ bhūtvā bhavitā vā na bhūyaḥ ajo nityaḥ śāśvato ’yaṁ purāṇo na hanyate hanyamāne śarīre 2.20 - vedā ’vināśinaṁ nityaṁ ya enam ajam avyayam kathaṁ sa puruṣaḥ pārtha kaṁ ghātayati hanti kam 2.21 - vāsāṁsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ’parāṇi tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāni anyāni saṁyāti navāni dehī 2.22 - nai ’naṁ chindanti śastrāṇi nai ’naṁ dahati pāvakaḥ na cai ’naṁ kledayanty āpo na śoṣayati mārutaḥ 2.23 - acchedyo ’yam adāhyo ’yam akledyo ’śoṣya eva ca nityaḥ sarvagataḥ sthāṇur acalo ’yaṁ sanātanaḥ 2.24 - avyakto ’yam acintyo ’yam avikaryo ’yam ucyate tasmād evaṁ viditvai ’naṁ nā ’nuśocitum arhasi 2.25 - atha cai ’naṁ nityajātaṁ nityaṁ vā manyase mṛtam tathā ’pi tvaṁ mahābāho nai ’vaṁ śocitum arhasi 2.26 - jātasya hi dhruvo mṛtyur dhruvaṁ janma mṛtasya ca tasmād aparihārye ’rthe na tvaṁ śocitum arhasi 2.27 - avyaktādīni bhūtāni vyaktamadhyāni bhārata avyaktanidhanāny eva tatra kā paridevanā 2.28 - - āścaryavat paśyati kaścid enam āścaryavad vadati tathai ’va cā ’nyaḥ āścaryavac cai ’nam anyaḥ śṛṇoti śrutvā ’py enaṁ veda na cai ’va kaścit 2.29 - dehī nityam avadhyo ’yaṁ dehe sarvasya bhārata tasmāt sarvāṇi bhūtāni na tvaṁ śocitum arhasi 2.30 - svadharmam api cā ’vekṣya na vikampitum arhasi dharmyād dhi yuddhāc chreyo ’nyat kṣatriyasya na vidyate 2.31 - yadṛcchayā co ’papannaṁ svargadvāram apāvṛtam sukhinaḥ kṣatriyāḥ pārtha labhante yuddham īdṛśam 2.32 - atha cet tvam imaṁ dharmyaṁ saṅgrāmaṁ na kariṣyasi tataḥ svadharmaṁ kīrtiṁ ca hitvā pāpam avāpsyasi 2.33 - akīrtiṁ cāpi bhūtāni kathayiṣyanti te 'vyayām saṁbhāvitasya cākīrtir maraṇāt atiricyate 2.34 - bhayād raṇād uparataṁ maṁsyante tvāṁ mahārathāḥ yeṣāṁ ca tvaṁ bahumato bhūtvā yāsyasi lāghavam 2.35 - avācyavādāṁś ca bahūn vadiṣyanti tavā ’hitāḥ nindantas tava sāmarthyaṁ tato duḥkhataraṁ nu kim 2.36 - hato vā prāpsyasi svargaṁ jitvā vā bhokṣyase mahīm tasmād uttiṣṭha kaunteya yuddhāya kṛtaniścayaḥ 2.37 - sukhaduḥkhe same kṛtvā lābhālābhau jayājayau tato yuddhāya yujyasva nai ’vaṁ pāpam avāpsyasi 2.38 - eṣā te ’bhihitā sāṅkhye buddhir yoge tv imāṁ śṛṇu buddhyā yukto yayā pārtha karmabandhaṁ prahāsyasi 2.39 - ne ’hā ’bhikramanāśo ’sti pratyavāyo na vidyate svalpam apy asya dharmasya trāyate mahato bhayāt 2.40 - vyavasāyātmikā buddhir eke ’ha kurunandana bahuśākhā hy anantāś ca buddhayo ’vyavasāyinām 2.41 - yām imāṁ puṣpitāṁ vācaṁ pravadanty avipaścitaḥ vedavādaratāḥ pārtha nā ’nyad astī ’ti vādinaḥ 2.42 - kāmātmānaḥ svargaparā janmakarmaphalapradām kriyāviśeṣabahulāṁ bhogaiśvaryagatiṁ prati 2.43 - bhogaiśvaryaprasaktānāṁ tayā ’pahṛtacetasām vyavasāyātmikā buddhiḥ samādhau na vidhīyate 2.44 - traiguṇyaviṣayā vedā nistraiguṇyo bhavā ’rjuna nirdvandvo nityasatvastho niryogakṣema ātmavān 2.45 - yāvān artha udapāne sarvataḥ saṁplutodake tāvān sarveṣu vedeṣu brāhmaṇasya vijānataḥ 2.46 - karmaṇy evā ’dhikāras te mā phaleṣu kadācana mā karmaphalahetur bhūr mā te saṅgo 'stv akarmaṇi 2.47 - yogasthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṁ tyaktvā dhanañjaya siddhyasiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṁ yoga ucyate 2.48 - dūreṇa hy avaraṁ karma buddhiyogād dhanañjaya buddhau śaraṇam anviccha kṛpaṇāḥ phalahetavaḥ 2.49 - buddhiyukto jahātī ’ha ubhe sukṛtaduṣkṛte tasmād yogāya yujyasva yogaḥ karmasu kauśalam 2.50 - karmajaṁ buddhiyuktā hi phalaṁ tyaktvā manīṣiṇaḥ janmabandhavinirmuktāḥ padaṁ gacchhanty anāmayam 2.51 - yadā te mohakalilaṁ buddhir vyatitariṣyati tadā gantāsi nirvedaṁ śrotavyasya śrutasya ca 2.52 - śruti-vipratipannā te yadā sthāsyati niścalā samādhāv acalā buddhis tadā yogam avāpsyasi 2.53 - arjuna uvāca: sthitaprajñasya kā bhāṣā samādhisthasya keśava sthitadhīḥ kiṁ prabhāṣeta kim āsīta vrajeta kim 2.54 - śrībhagavān uvāca: prajahāti yadā kāmān sarvān pārtha manogatān ātmany evā ’tmanā tuṣṭaḥ sthitaprajñas tadocyate 2.55 - duḥkheṣv anudvignamanāḥ sukheṣu vigataspṛhaḥ vītarāgabhayakrodhaḥ sthitadhīr munir ucyate 2.56 - yaḥ sarvatrā ’nabhisnehas tattatprāpya śubhāśubham nā ’bhinandati na dveṣṭi tasya prajñā pratiṣṭhitā 2.57 - yadā saṁharate cā ’yaṁ kūrmo ’ṅgānī ’va sarvaśaḥ indriyāṇī ’ndriyārthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā 2.58 - viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ rasavarjaṁ raso ’py asya paraṁ dṛṣṭvā nivartate 2.59 - yatato hy api kaunteya puruṣasya vipaścitaḥ indriyāṇi pramāthīni haranti prasabhaṁ manaḥ 2.60 - tāni sarvāṇi saṁyamya yukta āsīta matparaḥ vaśe hi yasye indriyāṇi tasya prajñā pratiṣṭhitā 2.61 - dhyāyato viṣayān puṁsaḥ saṅgas teṣū ’pajāyate saṅgāt saṁjāyate kāmaḥ kāmāt krodho ’bhijāyate 2.62 - krodhād bhavati saṁmohaḥ saṁmohāt smṛtivibhramaḥ smṛtibhraṁśād buddhināśo buddhināśāt praṇaśyati 2.63 - rāgadveṣaviyuktais tu viṣayān indriyaiś caran ātmavaśyair vidheyātmā prasādam adhigacchati 2.64 - prasāde sarvaduḥkhānāṁ hānir asyo ’pajāyate prasannacetaso hy āśu buddhiḥ paryavatiṣṭhate 2.65 - nā ’sti buddhir ayuktasya na cā ’yuktasya bhāvanā na cā ’bhāvayataḥ śāntir aśāntasya kutaḥ sukham 2.66. - indriyāṇāṁ hi caratāṁ yan mano ’nuvidhīyate tad asya harati prajñāṁ vāyur nāvam ivā ’mbhasi 2.67 - tasmād yasya mahābāho nigṛhītāni sarvaśaḥ indriyāṇī ’ndriyārthebhyas tasya prajñā pratiṣṭhitā 2.68 - yā niśā sarvabhūtānāṁ tasyāṁ jāgarti saṁyamī yasyāṁ jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ 2.69 - āpūryamāṇam acalapratiṣṭhaṁ samudram āpaḥ praviśanti yadvat tadvat kāmā yaṁ praviśanti sarve sa śāntim āpnoti na kāmakāmī 2.70 - vihāya kāmān yaḥ sarvān pumāṁś carati niḥspṛhaḥ nirmamo nirahañkāraḥ sa śāntim adhigacchhati 2.71 - eṣā brāhmī sthitiḥ pārtha nai ’nāṁ prāpya vimuhyati sthitvā ’syām antakāle ’pi brahmanirvāṇam ṛcchati 2.72 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 03 %%%%% - 3.1 arjuna uvāca jyāyasī cet karmaṇas te matā buddhir janārdana tat kiṁ karmaṇi ghore māṁ niyojayasi keśava 3.1 - vyāmiśreṇeva vākyena buddhiṁ mohayasīva me tad ekaṁ vada niścitya yena śreyoham āpnuyām 3.2 - śrībhagavān uvāca lokesmin dvividhā niṣṭhā purā proktā mayānagha jñānayogena sāṅkhyānāṁ karmayogena yoginām 3.3 - na karmaṇām anārambhān naiṣkarmyaṁ puruṣośnute na ca saṁnyasanād eva siddhiṁ samadhigacchati 3.4 - na hi kaścit kṣaṇam api jātu tiṣṭhaty akarmakṛt kāryate hy avaśaḥ karma sarvaḥ prakṛtijair guṇaiḥ 3.5 - karmendriyāṇi saṁyamya ya āste manasā smaran indriyārthān vimūḍhātmā mithyācāraḥ sa ucyate 3.6 - yas tv indriyāṇi manasā niyamyārabhaterjuna karmaindriyaiḥ karmayogam asaktaḥ sa viśiṣyate 3.7 - niyataṁ kuru karma tvaṁ karma jyāyo hy akarmaṇaḥ śarīrayātrāpi ca te na prasiddhyed akarmaṇaḥ 3.8 - yajñārthāt karmaṇonyatra lokoyaṁ karmabandhanaḥ tadarthaṁ karma kaunteya muktasaṅgaḥ samācara 3.9 - sahayajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ anena prasaviṣyadhvam eṣa vostv iṣṭakāmadhuk 3.10 - devān bhāvayatānena te devā bhāvayantu vaḥ parasparaṁ bhāvayantaḥ śreyaḥ param avāpsyatha 3.11 - iṣṭān bhogān hi vo devā dāsyante yajñabhāvitāḥ tair dattān apradāyaibhyo yo bhuṅkte stena eva saḥ 3.12 - yajñaśiṣṭāśinaḥ santo mucyante sarvakilbiṣaiḥ bhuñjate te tv aghaṁ pāpā ye pacanty ātmakāraṇāt 3.13 - annād bhavanti bhūtāni parjanyād annasaṁbhavaḥ yajñād bhavati parjanyo yajñaḥ karmasamudbhavaḥ 3.14 - karma brahmodbhavaṁ viddhi brahmākṣarasamudbhavam tasmāt sarvagataṁ brahma nityaṁ yajñe pratiṣṭhitam 3.15 - evaṁ pravartitaṁ cakraṁ nānuvartayatīha yaḥ aghāyur indriyārāmo moghaṁ pārtha sa jīvati 3.16 - yas tv ātmaratir eva syād ātmatṛptaś ca mānavaḥ ātmany eva ca santuṣṭas tasya kāryaṁ na vidyate 3.17 - naiva tasya kṛtenārtho nākṛteneha kaścana na cāsya sarvabhūteṣu kaścid arthavyapāśrayaḥ 3.18 - tasmād asaktaḥ satataṁ kāryaṁ karma samācara asakto hy ācaran karma param āpnoti pūruṣaḥ 3.19 - karmaṇaiva hi saṁsiddhim āsthitā janakādayaḥ lokasaṁgraham evāpi saṁpaśyan kartum arhasi 3.20 - yadyad ācarati śreṣṭhas tattad evetaro janaḥ sa yat pramāṇaṁ kurute lokas tad anuvartate 3.21 - na me pārthāsti kartavyaṁ triṣu lokeṣu kiṁcana nānavāptam avāptavyaṁ varta eva ca karmaṇi 3.22 - yadi hy ahaṁ na varteyaṁ jātu karmaṇy atandritaḥ mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ 3.23 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 04 %%%%% - śrībhagavān uvāca: imaṁ vivasvate yogaṁ proktavān aham avyayam vivasvān manave prāha manur ikṣvākavebravīt 4.1 - evaṁ paramparāprāptam imaṁ rājarṣayo viduḥ sa kāleneha mahatā yogo naṣṭaḥ paraṁtapa 4.2 - sa evāyaṁ mayā tedya yogaḥ proktaḥ purātanaḥ bhaktosi me sakhā ceti rahasyaṁ hy etad uttamam 4.3 - arjuna uvāca aparaṁ bhavato janma paraṁ janma vivasvataḥ katham etad vijānīyāṁ tvam ādau proktavān iti 4.4 - Śrībhagavānuvāca: bahūni me vyatītāni janmāni tava cārjuna tāny ahaṁ veda sarvāṇi na tvaṁ vettha parantapa 4.5 - ajopi sann avyayātmā bhūtānām īśvaropi san prakṛtiṁ svām adhiṣṭhāya saṁbhavāmy ātmamāyayā 4.6 - yadā yadā hi dharmasya glānir bhavati bhārata abhyutthānam adharmasya tadātmānaṁ sṛjāmy aham 4.7 - paritrāṇāya sādhūnāṁ vināśāya ca duṣkṛtām dharmasaṁsthāpanārthāya saṁbhavāmi yuge yuge 4.8 - janma karma ca me divyam evaṁ yo vetti tattvataḥ tyaktvā dehaṁ punarjanma naiti mām eti sorjuna 4.9 - vītarāgabhayakrodhā manmayā mām upāśritāḥ bahavo jñānatapasā pūtā madbhāvam āgatāḥ 4.10 - ye yathā māṁ prapadyante tāṁs tathaiva bhajāmy aham mama vartmānuvartante manuṣyāḥ pārtha sarvaśaḥ 4.11 - kāṅkṣantaḥ karmaṇāṁ siddhiṁ yajanta iha devatāḥ kṣipraṁ hi mānuṣe loke siddhir bhavati karmajā 4.12 - cāturvarṇyaṁ mayā sṛṣṭaṁ guṇakarmavibhāgaśaḥ tasya kartāram api māṁ viddhy akartāram avyayam 4.13 - na māṁ karmāṇi limpanti na me karmaphale spṛhā iti māṁ yobhijānāti karmabhir na sa badhyate 4.14 - evaṁ jñātvā kṛtaṁ karma pūrvair api mumukṣubhiḥ kuru karmaiva tasmāt tvaṁ pūrvaiḥ pūrvataraṁ kṛtam 4.15 - kiṁ karma kimakarmeti kavayopy atra mohitāḥ tat te karma pravakṣyāmi yaj jñātvā mokṣyaseśubhāt 4.16 - karmaṇo hy api boddhavyaṁ boddhavyaṁ ca vikarmaṇaḥ akarmaṇaś ca boddhavyaṁ gahanā karmaṇo gatiḥ 4.17 - karmaṇy akarma yaḥ paśyed akarmaṇi ca karma yaḥ sa buddhimān manuṣyeṣu sa yuktaḥ kṛtsnakarmakṛt 4.18 - yasya sarve samārambhāḥ kāmasaṁkalpavarjitāḥ jñānāgnidagdhakarmāṇaṁ tam āhuḥ paṇḍitaṁ budhāḥ 4.19 - tyaktvā karmaphalāsaṅgaṁ nityatṛpto nirāśrayaḥ karmaṇy abhipravṛttopi naiva kiṁcit karoti saḥ 4.20 - nirāśīr yatacittātmā tyaktasarvaparigrahaḥ śārīraṁ kevalaṁ karma kurvan nāpnoti kilbiṣam 4.21 - yadṛcchālābhasaṁtuṣṭo dvandvātīto vimatsaraḥ samaḥ siddhāv asiddhau ca kṛtvāpi na nibadhyate 4.22 - gatasaṅgasya muktasya jñānāvasthitacetasaḥ yajñāyācarataḥ karma samagraṁ pravilīyate 4.23 - brahmārpaṇaṁ brahma havir brahmāgnau brahmaṇā hutam brahmaiva tena gantavyaṁ brahmakarmasamādhinā 4.24 - daivam evāpare yajñaṁ yoginaḥ paryupāsate brahmāgnāv apare yajñaṁ yajñenaivopajuhvati 4.25 - śrotrādīnīndriyāṇy anye saṁyamāgniṣu juhvati śabdādīn viṣayān anya indriyāgniṣu juhvati 4.26 - sarvāṇīndriyakarmāṇi prāṇakarmāṇi cāpare ātmasaṁyamayogāgnau juvhati jñānadīpite 4.27 - dravyayajñās tapoyajñā yogayajñās tathāpare svādhyāyajñānayajñāś ca yatayaḥ saṁśitavratāḥ 4.28 - apāne juvhati prāṇaṁ prāṇepānaṁ tathāpare prāṇāpānagatī ruddhvā prāṇāyāmaparāyaṇāḥ 4.29 - apare niyatāhārāḥ prāṇān prāṇeṣu juvhati sarvepy ete yajñavido yajñakṣapitakalmaṣāḥ 4.30 - yajñaśiṣṭāmṛtabhujo yānti brahma sanātanam nāyaṁ lokosty ayajñasya kutonyaḥ kurusattama 4.31 - evaṁ bahuvidhā yajñā vitatā brahmaṇo mukhe karmajān viddhi tān sarvān evaṁ jñātvā vimokṣyase 4.32 - śreyān dravyamayād yajñāj jñānayajñaḥ paraṁtapa sarvaṁ karmākhilaṁ pārtha jñāne parisamāpyate 4.33 - tad viddhi praṇipātena paripraśnena sevayā upadekṣyanti te jñānaṁ jñāninas tattvadarśinaḥ 4.34 - yaj jñātvā na punar moham evaṁ yāsyasi pāṇḍava yena bhūtāny aśeṣeṇa drakṣyasy ātmany atho mayi 4.35 - api ced asi pāpebhyaḥ sarvebhyaḥ pāpakṛttamaḥ sarvaṁ jñānaplavenaiva vṛjinaṁ santariṣyasi 4.36 - yathaidhāṁsi samiddhognir bhasmasāt kuruterjuna jñānāgniḥ sarvakarmāṇi bhasmasāt kurute tathā 4.37 - na hi jñānena sadṛśaṁ pavitram iha vidyate tat svayaṁ yogasaṁsiddhaḥ kālenātmani vindati 4.38 - śraddhāvāṁl labhate jñānaṁ tatparaḥ saṁyatendriyaḥ jñānaṁ labdhvā parāṁ śāntim acireṇādhigacchati 4.39 - ajñaś cāśraddadhānaś ca saṁśayātmā vinaśyati nāyaṁ lokosti na paro na sukhaṁ saṁśayātmanaḥ 4.40 - yogasaṁnyastakarmāṇaṁ jñānasaṁchinnasaṁśayam ātmavantaṁ na karmāṇi nibadhnanti dhanaṁjaya 4.41 - tasmād ajñānasañbhūtaṁ hṛtsthaṁ jñānāsinātmanaḥ chittvainaṁ saṁśayaṁ yogam ātiṣṭhottiṣṭha bhārata 4.42 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 05 %%%%% - arjuna uvāca saṁnyāsaṁ karmaṇāṁ kṛṣṇa punar yogaṁ ca śaṁsasi yac chreya etayor ekaṁ tan me brūhi suniścitam 5.1 - śrībhagavān uvāca saṁnyāsaḥ karmayogas ca niḥśreyasakarāv ubhau tayos tu karmasaṁnyāsāt karmayogo viśiṣyate 5.2 - jñeyaḥ sa nityasaṁnyāsī yo na dveṣṭi na kāṅkṣati nirdvandvo hi mahābāho sukhaṁ bandhāt pramucyate 5.3 - sāṁkhyayogau pṛthag bālāḥ pravadanti na paṇḍitāḥ ekam apy āsthitaḥ samyag ubhayor vindate phalam 5.4 - yat sāṁkhyaiḥ prāpyate sthānaṁ tad yogair api gamyate ekaṁ sāṁkhyaṁ ca yogaṁ ca yaḥ paśyati sa paśyati 5.5 - saṁnyāsas tu mahābāho duḥkham āptum ayogataḥ yogayukto munir brahma nacireṇādhigacchati 5.6 - yogayukto viśuddhātmā vijitātmā jitendriyaḥ sarvabhūtātmabhūtātmā kurvann api na lipyate 5.7 ‌ - naiva kiṁcit karomīti yukto manyeta tattvavit paśyañ śṛṇvan spṛśañ jighrann aśnan gacchan svapañ śvasan 5.8 - pralapan visṛjan gṛhṇann unmiṣan nimiṣann api indriyāṇīndriyārtheṣu vartanta iti dhārayan 5.9 - brahmaṇy ādhāya karmāṇi saṅgaṁ tyaktvā karoti yaḥ lipyate na sa pāpena padmapatram ivāmbhasā 5.10 - kāyena manasā buddhyā kevalair indriyair api yoginaḥ karma kurvanti saṅgaṁ tyaktvātmaśuddhaye 5.11 - yuktaḥ karmaphalaṁ tyaktvā śāntim āpnoti naiṣṭhikīm ayuktaḥ kāmakāreṇa phale sakto nibadhyate 5.12 - sarvakarmāṇi manasā saṁnyasyāste sukhaṁ vaśī navadvāre pure dehī naiva kurvan na kārayan 5.13 - na kartṛtvaṁ na karmāṇi lokasya sṛjati prabhuḥ na karmaphalasaṁyogaṁ svabhāvas tu pravartate 5.14 - nādatte kasyacit pāpaṁ na caiva sukṛtaṁ vibhuḥ ajñānenāvṛtaṁ jñānaṁ tena muhyanti jantavaḥ 5.15 - jñānena tu tad ajñānaṁ yeṣāṁ nāśitam ātmanaḥ teṣām ādityavaj jñānaṁ prakāśayati tat param 5.16 ‌ - tadbuddhayas tadātmānas tanniṣṭhās tatparāyaṇāḥ gacchanty apunarāvṛttiṁ jñānanirdhūtakalmaṣāḥ 5.17 - vidyāvinayasaṁpanne brāhmaṇe gavi hastini śuni caiva śvapāke ca paṇḍitāḥ samadarśinaḥ 5.18 - ihaiva tair jitaḥ sargo yeṣāṁ sāmye sthitaṁ manaḥ nirdoṣaṁ hi samaṁ brahma tasmād brahmaṇi te sthitāḥ 5.19 - na prahṛṣyet priyaṁ prāpya nodvijet prāpya cāpriyam sthirabuddhir asaṁmūḍho brahmavid brahmaṇi sthitaḥ 5.20 - bāhyasparśeṣv asaktātmā vindaty ātmani yat sukham sa brahmayogayuktātmā sukham akṣayam aśnute 5.21 - ye hi saṁsparśajā bhogā duḥkhayonaya eva te ādyantavantaḥ kaunteya na teṣu ramate budhaḥ 5.22 - śaknotīhaiva yaḥ soḍhuṁ prāk śarīravimokṣaṇāt kāmakrodhodbhavaṁ vegaṁ sa yuktaḥ sa sukhī naraḥ 5.23 - yontaḥsukhontarārāmas tathāntarjyotir eva yaḥ sa yogī brahmanirvāṇaṁ brahmabhūtodhigacchati 5.24 - labhante brahmanirvāṇam ṛṣayaḥ kṣīṇakalmaṣāḥ chinnadvaidhā yatātmānaḥ sarvabhūtahite ratāḥ 5.25 - kāmakrodhaviyuktānāṁ yatīnāṁ yatacetasām abhito brahmanirvāṇaṁ vartate viditātmanām 5.26 - sparśān kṛtvā bahir bāhyāṁś cakṣuś caivāntare bhruvoḥ prāṇāpānau samau kṛtvā nāsābhyantaracāriṇau 5.27 - yatendriyamanobuddhirmunir mokṣaparāyaṇaḥ vigatecchābhayakrodho yaḥ sadā mukta eva saḥ 5.28 - bhoktāraṁ yajñatapasāṁ sarvalokamaheśvaram suhṛdaṁ sarvabhūtānāṁ jñātvā māṁ śāntim ṛcchati 5.29 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 06 %%%%% - śrībhagavān uvāca anāśritaḥ karmaphalaṁ kāryaṁ karma karoti yaḥ sa saṁnyāsī ca yogī ca na niragnir na cākriyaḥ 6.1 - yam sannyāsam iti prāhuḥ yogam tam viddhi pāṇḍava na hi asannyasta saṁkalpaḥ yogī bhavati kaścana 6.2 - ārurukṣor muner yogaṁ karma kāraṇam ucyate yogārūḍhasya tasyaiva śamaḥ kāraṇam ucyate 6.3 - yadā hi nendriyārtheṣu na karmasv anuṣajjate sarvasaṁkalpasaṁnyāsī yogārūḍhas tadocyate 6.4 - uddhared ātmanātmānaṁ nātmānam avasādayet ātmaiva hy ātmano bandhur ātmaiva ripur ātmanaḥ 6.5 - bandhur ātmātmanas tasya yenātmaivātmanā jitaḥ anātmanas tu śatrutve vartetātmaiva śatruvat 6.6 - jitātmanaḥ praśāntasya paramātmā samāhitaḥ śītoṣṇasukhaduḥkheṣu tathā mānāpamānayoḥ 6.7 - jñānavijñānatṛptātmā kūṭastho vijitendriyaḥ yukta ity ucyate yogī sama loṣṭrāśmakāñcanaḥ 6.8 - suhṛnmitrāryudāsīnamadhyasthadveṣyabandhuṣu sādhuṣv api ca pāpeṣu samabuddhir viśiṣyate 6.9 - yogī yuñjīta satatam ātmānaṁ rahasi sthitaḥ ekākī yatacittātmā nirāśīr aparigrahaḥ 6.10 - śucau deśe pratiṣṭhāpya sthiram āsanam ātmanaḥ nātyucchritaṁ nātinīcaṁ cailājinakuśottaram 6.11 - tatraikāgraṁ manaḥ kṛtvā yatacittendriyakriyaḥ upaviśyāsane yuñjyād yogam ātmaviśuddhaye 6.12 - samaṁ kāyaśirogrīvaṁ dhārayann acalaṁ sthiraḥ saṁprekṣya nāsikāgraṁ svaṁ diśaś cānavalokayan 6.13 - praśāntātmā vigatabhīr brahmacārivrate sthitaḥ manaḥ saṁyamya maccitto yukta āsīta matparaḥ 6.14 - yuñjann evaṁ sadātmānaṁ yogī niyatamānasaḥ śāntiṁ nirvāṇaparamāṁ matsaṁsthām adhigacchati 6.15 - nātyaśnatas tu yogosti na caikāntam anaśnataḥ na cātisvapnaśīlasya jāgrato naiva cārjuna 6.16 - yuktāhāravihārasya yuktaceṣṭasya karmasu yuktasvapnāvabodhasya yogo bhavati duḥkhahā 6.17 - yadā viniyataṁ cittam ātmany evāvatiṣṭhate niḥspṛhaḥ sarvakāmebhyo yukta ity ucyate tadā 6.18 - yathā dīpo nivātastho neṅgate sopamā smṛtā yogino yatacittasya yuñjato yogam ātmanaḥ 6.19 - yatroparamate cittaṁ niruddhaṁ yogasevayā yatra caivātmanātmānaṁ paśyann ātmani tuṣyati 6.20 - sukham ātyantikaṁ yat tad buddhi grāhyam atīndriyam vetti yatra na caivāyaṁ sthitaś calati tattvataḥ 6.21 - yaṁ labdhvā cāparaṁ lābhaṁ manyate nādhikaṁ tataḥ yasmin sthito na duḥkhena guruṇāpi vicālyate 6.22 ‌ - taṁ vidyād.h duḥkhasaṁyogaviyogaṁ yogasaṁjñitam - saṅkalpaprabhavān kāmāṁs tyaktvā sarvān aśeṣataḥ manasaivendriyagrāmaṁ viniyamya samantataḥ 6.24 ‌ - śanaiḥ śanair uparamed buddhyā dhṛtigṛhītayā ātmasaṁsthaṁ manaḥ kṛtvā na kiṁcid api cintayet 6.25 - yato yato niścarati manaś cañcalam asthiram tatas tato niyamyaitad ātmany eva vaśaṁ nayet 6.26 - praśāntamanasaṁ hy enaṁ yoginaṁ sukham uttamam upaiti śāntarajasaṁ brahmabhūtam akalmaṣam 6.27 - yuñjann evaṁ sadātmānaṁ yogī vigatakalmaṣaḥ sukhena brahmasaṁsparśam atyantaṁ sukham aśnute 6.28 - sarvabhūtastham ātmānaṁ sarvabhūtāni cātmani īkṣate yogayuktātmā sarvatra samadarśanaḥ 6.29 - yo mā paśyati sarvatra sarvaṁ ca mayi paśyati tasyāhaṁ na praṇaśyāmi sa ca me na praṇaśyati 6.30 - sarvabhūtasthitaṁ yo māṁ bhajaty ekatvam āsthitaḥ sarvathā vartamānopi sa yogī mayi vartate 6.31 - ātmaupamyena sarvatra samaṁ paśyati yorjuna sukhaṁ vā yadi vā duḥkhaṁ sa yogī paramo mataḥ 6.32 - arjuna uvāca yaḥ ayam yogaḥ tvayā proktaḥ sāmyena madhusūdana etasya aham na paśyāmi cañcalatvāt sthitim sthirām 6.33 ‌ - cañcalaṁ hi manaḥ kṛṣṇa pramāthi balavad dṛḍham tasyāhaṁ nigrahaṁ manye vāyor iva suduṣkaram 6.34 - śrībhagavān uvāca asañśayaṁ mahābāho mano durnigrahaṁ calam abhyāsena tu kaunteya vairāgyeṇa ca gṛhyate 6.35 - asaṁyatātmanā yogo duṣprāpa iti me matiḥ vaśyātmanā tu yatatā śakyovāptum upāyataḥ 6.36 - arjuna uvāca ayatiḥ śraddhayopeto yogāc calitamānasaḥ aprāpya yogasaṁsiddhiṁ kāṁ gatiṁ kṛṣṇa gacchati 6.37 - kacchin nobhayavibhraṣṭaś chinnābhram iva naśyati apratiṣṭho mahābāho vimūḍho brahmaṇaḥ pathi 6.38 - etan me saṁśayaṁ kṛṣṇa chettum arhasy aśeṣataḥ tvadanyaḥ saṁśayasyāsya chettā na hy upapadyate 6.39 ‌ - śrībhagavān uvāca pārtha naiveha nāmutra vināśas tasya vidyate na hi kalyāṇakṛt kaścid durgatiṁ tāta gacchati 6.40 - prāpya puṇyakṛtāṁ lokān uṣitvā śāśvatīḥ samāḥ śucīnāṁ śrīmatāṁ gehe yogabhraṣṭobhijāyate 6.41 - athavā yoginām eva kule bhavati dhīmatām etad dhi durlabhataraṁ loke janma yad īdṛśam 6.42 - tatra taṁ buddhisaṁyogaṁ labhate paurvadehikam yatate ca tato bhūyaḥ saṁsiddhau kurunandana 6.43 - pūrvābhyāsena tenaiva hriyate hy avaśopi saḥ jijñāsur api yogasya śabdabrahmātivartate 6.44 - prayatnād yatamānas tu yogī saṁśuddhakilbiṣaḥ anekajanmasaṁsiddhas tato yāti parāṁ gatim 6.45 - tapasvibhyodhiko yogī jñānibhyopi matodhikaḥ karmibhyaś cādhiko yogī tasmād yogī bhavārjuna 6.46 - yoginām api sarveṣāṁ madgatenāntarātmanā śraddhāvān bhajate yo māṁ sa me yuktatamo mataḥ 6.47 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 07 %%%%% - śrībhagavān uvāca mayy āsaktamanāḥ pārtha yogaṁ yuñjan madāśrayaḥ asaṁśayaṁ samagraṁ māṁ yathā jñāsyasi tac chṛṇu 7.1 - jñānaṁ tehaṁ savijñānam idaṁ vakṣyāmy aśeṣataḥ yaj jñātvā neha bhūyo.anyaj jñātavyam avaśiṣyate 7.2 - manuṣyāṇāṁ sahasreṣu kaścid yatati siddhaye yatatām api siddhānāṁ kaścin māṁ vetti tattvataḥ 7.3 - bhūmir āponalo vāyuḥ khaṁ mano buddhir eva ca ahaṁkāra itīyaṁ me bhinnā prakṛtir aṣṭadhā 7.4 - apareyam itas tvanyāṁ prakṛtiṁ viddhi me parām jīvabhūtāṁ mahābāho yayedaṁ dhāryate jagat 7.5 - etadyonīni bhūtāni sarvāṇīty upadhāraya ahaṁ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā 7.6 - mattaḥ parataraṁ nānyat kiṁcid asti dhanaṁjaya mayi sarvam idaṁ protaṁ sūtre maṇigaṇā iva 7.7 - raso.aham apsu kaunteya prabhāsmi śaśisūryayoḥ - puṇyo gandhaḥ pṛthivyāṁ ca tejaś cāsmi vibhāvasau jīvanaṁ sarvabhūteṣu tapa cāsmi tapasviṣu 7.9 - bījaṁ māṁ sarvabhūtānāṁ viddhi pārtha sanātanam buddhir buddhimatām asmi tejas tejasvinām aham 7.10 - balaṁ balavatāṁ cāhaṁ kāmarāgavivarjitam dharmāviruddho bhūteṣu kāmo.asmi bharatarṣabha 7.11. - ye caiva sātvikā bhāvā rājasās tāmasāś ca ye matta eveti tān viddhi na tv ahaṁ teṣu te mayi 7.12 - tribhir guṇamayair bhāvair ebhiḥ sarvam idaṁ jagat mohitaṁ nābhijānāti mām ebhyaḥ param avyayam 7.13 - daivī hy eṣā guṇamayī mama māyā duratyayā mām eva ye prapadyante māyām etāṁ taranti te 7.14 - na māṁ duṣkṛtino mūḍhāḥ prapadyante narādhamāḥ māyayāpahṛtajñānā āsuraṁ bhāvam āśritāḥ 7.15 - caturvidhā bhajante māṁ janāḥ sukṛtinorjuna ārto jijñāsur arthārthī jñānī ca bharatarṣabha 7.16 - teṣāṁ jñānī nityayukta ekabhaktir viśiṣyate priyo hi jñāninotyartham ahaṁ sa ca mama priyaḥ 7.17 - udārāḥ sarva evaite jñānī tv ātmaiva me matam āsthitaḥ sa hi yuktātmā mām evānuttamāṁ gatim 7.18 - bahūnāṁ janmanām ante jñānavān māṁ prapadyate vāsudevaḥ sarvam iti sa mahātmā sudurlabhaḥ 7.19 - kāmais tais tair hṛtajñānāḥ prapadyantenyadevatāḥ taṁ taṁ niyamam āsthāya prakṛtyā niyatāḥ svayā 7.20 - yo yo yāṁ yāṁ tanuṁ bhaktaḥ śraddhayārcitum icchati tasya tasyācalāṁ śraddhāṁ tām eva vidadhāmy aham 7.21 - sa tayā śraddhayā yuktas tasyārādhanam īhate labhate ca tataḥ kāmān mayaivaḥ vihitān hi tān 7.22 - antavat tu phalaṁ teṣāṁ tad bhavaty alpamedhasām devān devayajo yānti madbhaktā yānti mām api 7.23 - avyaktaṁ vyaktim āpannaṁ manyante mām abuddhayaḥ paraṁ bhāvam ajānanto mamāvyayam anuttamam 7.24 - nāhaṁ prakāśaḥ sarvasya yogamāyāsamāvṛtaḥ mūḍhoyaṁ nābhijānāti loko mām ajam avyayam 7.25 - vedāhaṁ samatītāni vartamānāni cārjuna bhaviṣyāṇi ca bhūtāni māṁ tu veda na kaścana 7.26 - icchādveṣasamutthena dvandvamohena bhārata sarvabhūtāni saṁmohaṁ sarge yānti paraṁtapa 7.27 - yeṣāṁ tv antagataṁ pāpaṁ janānāṁ puṇyakarmaṇām te dvandvamohanirmuktā bhajante māṁ dṛḍhavratāḥ 7.28 - jarāmaraṇamokṣāya mām āśritya yatanti ye te brahma tad viduḥ kṛtsnam adhyātmaṁ karma cākhilam 7.29 - sādhibhūtādhidaivaṁ māṁ sādhiyajñaṁ ca ye viduḥ prayāṇakālepi ca māṁ te vidur yuktacetasaḥ 7.30 sa-adhibhūta1 adhidaivam2 mām3 sa-adhiyajñam4 ca5 ye6 viduḥ7 prayāṇa8 kāle9 api10 ca11 mām12 te13 viduḥ14 yukta-cetasaḥ15 7.30 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 08 %%%%% - arjuna uvāca kiṁ tad brahma kim adhyātmaṁ kiṁ karma puruṣottama adhibhūtaṁ ca kiṁ proktam adhidaivaṁ kim ucyate 8.1 - adhiyajñaḥ kathaṁ kotra dehesmin madhusūdana prayāṇakāle ca kathaṁ jñeyosi niyatātmabhiḥ 8.2 - śrībhagavān uvāca akṣaraṁ brahma paramaṁ svabhāvodhyātmam ucyate bhūtabhāvodbhavakaro visargaḥ karmasaṁjñitaḥ 8.3 - adhibhūtaṁ kṣaro bhāvaḥ puruṣaś cādhidaivatam adhiyajñoham evātra dehe dehabhṛtāṁ vara 8.4 - antakāle ca mām eva smaran muktvā kalevaram yaḥ prayāti sa madbhāvaṁ yāti nāsty atra saṁśayaḥ 8.5 - yaṁ yaṁ vāpi smaran bhāvaṁ tyajaty ante kalevaram taṁ tam evaiti kaunteya sadā tadbhāvabhāvitaḥ 8.6 - tasmāt sarveṣu kāleṣu mām anusmara yudhya ca mayy arpitamanobuddhir mām evaiṣyasy asaṁśayaḥ 8.7 - abhyāsayogayuktena cetasā nānyagāminā paramaṁ puruṣaṁ divyaṁ yāti pārthānucintayan 8.8 -: : - kaviṁ purāṇam anuśāsitāraṁ aṇor aṇīyāṁsam anusmared yaḥ sarvasya dhātāram acintyarūpaṁ ādityavarṇaṁ tamasaḥ parastāt 8.9 : : - prayāṇakāle manasācalena bhaktyā yukto yogabalena caiva bhruvor madhye prāṇam āveśya samyak sa taṁ paraṁ puruṣam upaiti divyam 8.10 : : - yad akṣaraṁ vedavido vadanti viśanti yad yatayo vītarāgāḥ yad icchanto brahmacaryaṁ caranti tat te padaṁ saṁgraheṇa pravakṣye 8.11 - sarvadvārāṇi saṁyamya mano hṛdi nirudhya ca mūrdhny ādhāyātmanaḥ prāṇam āsthito yogadhāraṇām 8.12 - om ity ekākṣaraṁ brahma vyāharan mām anusmaran yaḥ prayāti tyajan dehaṁ sa yāti paramāṁ gatim 8.13 - ananyacetāḥ satataṁ yo māṁ smarati nityaśaḥ tasyāhaṁ sulabhaḥ pārtha nityayuktasya yoginaḥ 8.14 - mām upetya punarjanma duḥkhālayam aśāśvatam nāpnuvanti mahātmānaḥ saṁsiddhiṁ paramāṁ gatāḥ 8.15 - ā brahmabhuvanāl lokāḥ punarāvartinorjuna mām upetya tu kaunteya punarjanma na vidyate 8.16 - sahasrayugaparyantam ahar yad brahmaṇo viduḥ rātriṁ yugasahasrāntāṁ te.ahorātravido janāḥ 8.17 - avyaktād vyaktayaḥ sarvāḥ prabhavanty aharāgame rātryāgame pralīyante tatraivāvyaktasaṁjñake 8.18 - bhūtagrāmaḥ sa evāyaṁ bhūtvā bhūtvā pralīyate rātryāgamevaśaḥ pārtha prabhavaty aharāgame 8.19 - paras tasmāt tu bhāvonyovyaktovyaktāt sanātanaḥ yaḥ sa sarveṣu bhūteṣu naśyatsu na vinaśyati 8.20 - avyaktokṣara ity uktas tam āhuḥ paramāṁ gatim yaṁ prāpya na nivartante tad dhāma paramaṁ mama 8.21 - puruṣaḥ sa paraḥ pārtha bhaktyā labhyas tv ananyayā yasyāntaḥsthāni bhūtāni yena sarvam idaṁ tatam 8.22 - yatra kāle tv anāvṛttim āvṛttiṁ caiva yoginaḥ prayātā yānti taṁ kālaṁ vakṣyāmi bharatarṣabha 8.23 - agnir jotir ahaḥ śuklaḥ ṣaṇmāsā uttarāyaṇam tatra prayātā gacchanti brahma brahmavido janāḥ 8.24 - dhūmo rātris tathā kṛṣṇaḥ ṣaṇmāsā dakṣiṇāyanam tatra cāndramasaṁ jyotir yogī prāpya nivartate 8.25 - śuklakṛṣṇe gatī hy ete jagataḥ śāśvate mate ekayā yāty anāvṛttim anyayāvartate punaḥ 8.26 - naite sṛtī pārtha jānan yogī muhyati kaścana tasmāt sarveṣu kāleṣu yogayukto bhavārjuna 8.27 : : - vedeṣu yajñeṣu tapaḥsu caiva dāneṣu yat puṇyaphalaṁ pradiṣṭam atyeti tat sarvam idaṁ viditvā yogī paraṁ sthānam upaiti cādyam 8.28 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 09 - śrībhagavān uvāca idaṁ tu te guhyatamaṁ pravakṣyāmy anasūyave jñānaṁ vijñānasahitaṁ yaj jñātvā mokṣyaseśubhāt 9.1 - rājavidyā rājaguhyaṁ pavitram idam uttamam pratyakṣāvagamaṁ dharmyaṁ susukhaṁ kartum avyayam 9.2 - aśraddadhānāḥ puruṣā dharmasyāsya paraṁtapa aprāpya māṁ nivartante mṛtyusaṁsāravartmani 9.3 - mayā tatam idaṁ sarvaṁ jagad avyaktamūrtinā matsthāni sarvabhūtāni na cāhaṁ teṣv avasthitaḥ 9.4 - na ca matsthāni bhūtāni paśya me yogam aiśvaram bhūtabhṛn na ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanaḥ 9.5 - yathākāśasthito nityaṁ vāyuḥ sarvatrago mahān tathā sarvāṇi bhūtāni matsthānīty upadhāraya 9.6 - sarvabhūtāni kaunteya prakṛtiṁ yānti māmikām kalpakṣaye punas tāni kalpādau visṛjāmy aham 9.7 - prakṛtiṁ svām avaṣṭabhya visṛjāmi punaḥ punaḥ bhūtagrāmam imaṁ kṛtsnam avaśaṁ prakṛter vaśāt 9.8 - na ca māṁ tāni karmāṇi nibadhnanti dhanaṁjaya udāsīnavad āsīnam asaktaṁ teṣu karmasu 9.9 - mayādhyakṣeṇa prakṛtiḥ sūyate sacarācaram hetunānena kaunteya jagad viparivartate 9.10 - avajānanti māṁ mūḍhā mānuṣīṁ tanum āśritam paraṁ bhāvam ajānanto mama bhūtamaheśvaram 9.11 - moghāśā moghakarmāṇo moghajñānā vicetasaḥ rākṣasīm āsurīṁ caiva prakṛtiṁ mohinīṁ śritāḥ 9.12 - mahātmānas tu māṁ pārtha daivīṁ prakṛtim āśritāḥ bhajanty ananyamanaso jñātvā bhūtādim avyayam 9.13 - satataṁ kīrtayanto māṁ yatantaś ca dṛḍhavratāḥ namasyantaś ca māṁ bhaktyā nityayuktā upāsate 9.14 - jñānayajñena cāpy anye yajanto mām upāsate ekatvena pṛthaktvena bahudhā viśvatomukham 9.15 - ahaṁ kratur ahaṁ yajñaḥ svadhāham aham auṣadham mantro aham aham evājyam aham agnir ahaṁ hutam 9.16 - pitāham asya jagato mātā dhātā pitāmahaḥ vedyaṁ pavitram oṁkāra ṛk sāma yajur eva ca 9.17 - gatir bhartā prabhuḥ sākṣī nivāsaḥ śaraṇaṁ suhṛt prabhavaḥ pralayaḥ sthānaṁ nidhānaṁ bījam avyam 9.18 - tapāmy aham ahaṁ varṣaṁ nigṛṇhāmy utsṛjāmi ca amṛtaṁ caiva mṛtyuś ca sad asac cāham arjuna 9.19 : -: - traividyā māṁ somapāḥ pūtapāpā yajñair iṣṭvā svargatiṁ prārthayante te puṇyam āsādya surendralokaṁ aśnanti divyān divi devabhogān 9.20 : : - te taṁ bhuktvā svargalokaṁ viśālaṁ kṣīṇe puṇye martyalokaṁ viśanti evaṁ trayīdharmam anuprapannā gatāgataṁ kāmakāmā labhante 9.21 - ananyāś cintayanto māṁ ye janāḥ paryupāsate teṣāṁ nityābhiyuktānāṁ yogakṣemaṁ vahāmy aham 9.22 - yepy anyadevatābhaktā yajante śraddhayānvitāḥ tepi mām eva kaunteya yajanty avidhipūrvakam 9.23 - ahaṁ hi sarvayajñānāṁ bhoktā ca prabhur eva ca na tu mām abhijānanti tattvenātaś cyavanti te 9.24 - yānti devavratā devān pitṛn yānti pitṛvratāḥ bhūtāni yānti bhūtejyā yānti madyājinopi mām 9.25 - patraṁ puṣpaṁ phalaṁ toyaṁ yo me bhaktyā prayacchati tad ahaṁ bhaktyupahṛtam aśnāmi prayatātmanaḥ 9.26 - yat karoṣi yad aśnāsi yaj juhoṣi dadāsi yat yat tapasyasi kaunteya tat kuruṣva madarpaṇam 9.27 - śubhāśubhaphalair evaṁ mokṣyase karmabandhanaiḥ saṁnyāsayogayuktātmā vimukto mām upaiṣyasi 9.28 - samohaṁ sarvabhūteṣu na me dveṣyosti na priyaḥ ye bhajanti tu māṁ bhaktyā mayi te teṣu cāpy aham 9.29 - api cet sudurācāro bhajate mām ananyabhāk sādhur eva sa mantavyaḥ samyag vyavasito hi saḥ 9.30 - kṣipraṁ bhavati dharmātmā śaśvacchāntiṁ nigacchhati kaunteya pratijānīhi na me bhaktaḥ praṇaśyati 9.31 - māṁ hi pārtha vyapāśritya yepi syuḥ pāpayonayaḥ striyo vaiśyās tathā śūdrās tepi yānti parāṁ gatim 9.32 - kiṁ punar brāhmaṇāḥ puṇyā bhaktā rājarṣayas tathā anityam asukhaṁ lokam imaṁ prāpya bhajasva mām 9.33 - manmanā bhava madbhakto madyājī māṁ namaskuru mām evaiṣyasi yuktvaivam ātmānaṁ matparāyaṇaḥ 9.34 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 10 - śrībhagavānuvāca bhūya eva mahābāho śṛṇu me paramaṁ vacaḥ yat tehaṁ prīyamāṇāya vakṣyāmi hitakāmyayā 10.1 - na me viduḥ suragaṇāḥ prabhavaṁ na maharṣayaḥ aham ādir hi devānāṁ maharṣīṇāṁ ca sarvaśaḥ 10.2 - yo mām ajam anādiṁ ca vetti lokamaheśvaram asaṁmūḍhaḥ sa martyeṣu sarvapāpaiḥ pramucyate 10.3 - buddhir jñānam asaṁmohaḥ kṣamā satyaṁ damaḥ śamaḥ sukhaṁ duḥkhaṁ bhavobhāvo bhayaṁ cābhayam eva ca 10.4 - ahiṁsā samatā tuṣṭis tapo dānaṁ yaśoyaśaḥ bhavanti bhāvā bhūtānāṁ matta eva pṛthagvidhāḥ 10.5 - maharṣayaḥ sapta pūrve catvāro manavas tathā madbhāvā mānasā jātā yeṣāṁ loka imāḥ prajāḥ 10.6 - etāṁ vibhūtiṁ yogaṁ ca mama yo vetti tattvataḥ sovikampena yogena yujyate nātra saṁśayaḥ 10.7 - ahaṁ sarvasya prabhavo mattaḥ sarvaṁ pravartate iti matvā bhajante māṁ budhā bhāvasamanvitāḥ 10.8 - maccittā madgataprāṇā bodhayantaḥ parasparam kathayantaś ca māṁ nityaṁ tuṣyanti ca ramanti ca 10.9 - teṣāṁ satatayuktānāṁ bhajatāṁ prītipūrvakam dadāmi buddhiyogaṁ taṁ yena mām upayānti te 10.10 - teṣām evānukampārtham aham ajñānajaṁ tamaḥ nāśayāmy ātmabhāvastho jñānadīpena bhāsvatā 10.11 - arjuna uvāca paraṁ brahma paraṁ dhāma pavitraṁ paramaṁ bhavān puruṣaṁ śāśvataṁ divyam ādidevam ajaṁ vibhum 10.12 - āhus tvām ṛṣayaḥ sarve devarṣir nāradas tathā asito devalo vyāsaḥ svayaṁ caiva bravīṣi me 10.13 - sarvam etad ṛtaṁ manye yan māṁ vadasi keśava na hi te bhagavan vyaktiṁ vidur devā na dānavāḥ 10.14 - svayam evātmanātmānaṁ vettha tvaṁ puruṣottama bhūtabhāvana bhūteśa devadeva jagatpate 10.15 - vaktum arhasy aśeṣeṇa divyā hy ātmavibhūtayaḥ yābhir vibhūtibhir lokān imāṁs tvaṁ vyāpya tiṣṭhasi 10.16 - kathaṁ vidyām ahaṁ yogiṁs tvāṁ sadā paricintayan keṣu keṣu ca bhāveṣu cintyosi bhagavan mayā 10.17 - vistareṇātmano yogaṁ vibhūtiṁ ca janārdana bhūyaḥ kathaya tṛptir hi śṛṇvato nāsti memṛtam 10.18 - śrībhagavān uvāca hanta te kathayiṣyāmi divyā hy ātmavibhūtayaḥ prādhānyataḥ kuruśreṣṭha nāsty anto vistarasya me 10.19 - aham ātmā guḍākeśa sarvabhūtāśayasthitaḥ aham ādiś ca madhyaṁ ca bhūtānām anta eva ca 10.20 - ādityānām ahaṁ viṣṇur jyotiṣāṁ ravir aṁśumān marīcir marutām asmi nakṣatrāṇām ahaṁ śaśī 10.21 - vedānāṁ sāmavedosmi devānām asmi vāsavaḥ indriyāṇāṁ manaś cāsmi bhūtānām asmi cetanā 10.22 - rudrāṇāṁ śaṁkaraś cāsmi vitteśo yakṣarakṣasām vasūnāṁ pāvakaś cāsmi meruḥ śikhariṇām aham 10.23 - purodhasāṁ ca mukhyaṁ māṁ viddhi pārtha bṛhaspatim senānīnām ahaṁ skandaḥ sarasām asmi sāgaraḥ 10.24 - maharṣīṇāṁ bhṛgur ahaṁ girām asmy ekam akṣaram yajñānāṁ japayajñosmi sthāvarāṇāṁ himālayaḥ 10.25 - aśvatthaḥ sarvavṛkṣāṇāṁ devarṣīṇāṁ ca nāradaḥ gandharvāṇāṁ citrarathaḥ siddhānāṁ kapilo muniḥ 10.26 - uccaiḥśravasam aśvānāṁ viddhi mām amṛtodbhavam airāvataṁ gajendrāṇāṁ narāṇāṁ ca narādhipam 10.27 - āyudhānām ahaṁ vajraṁ dhenūnām asmi kāmadhuk prajanaś cāsmi kandarpaḥ sarpāṇām asmi vāsukiḥ 10.28 - anantaś cāsmi nāgānāṁ varuṇo yādasām aham pitṛṇām aryamā cāsmi yamaḥ saṁyamatām aham 10.29 - prahlādaś cāsmi daityānāṁ kālaḥ kalayatām aham mṛgāṇāṁ ca mṛgendrohaṁ vainateyaś ca pakṣiṇām 10.30 - pavanaḥ pavatām asmi rāmaḥ śastrabhṛtām aham jhaṣāṇāṁ makaraś cāsmi strotasām asmi jāhnavī 10.31 - sargāṇām ādir antaś ca madhyaṁ caivāham arjuna adhyātmavidyā vidyānāṁ vādaḥ pravadatām aham 10.32 - akṣarāṇām akārosmi dvandvaḥ sāmāsikasya ca aham evākṣayaḥ kālo dhātāhaṁ viśvatomukhaḥ 10.33 - mṛtyuḥ sarvaharaś cāham udbhavaś ca bhaviṣyatām kīrtiḥ śrīr vāk ca nārīṇāṁ smṛtir medhā dhṛtiḥ kṣamā 10.34 - bṛhatsāma tathā sāmnāṁ gāyatrī chandasām aham māsānāṁ mārgaśīrṣoham ṛtūnāṁ kusumākaraḥ 10.35 - dyutaṁ chalayatām asmi tejas tejasvinām aham jayosmi vyavasāyosmi sattvaṁ sattvavatām aham 10.36 - vṛṣṇīnāṁ vāsudevosmi pāṇḍavānāṁ dhanaṁjayaḥ munīnām apy ahaṁ vyāsaḥ kavīnām uśanā kaviḥ 10.37 - daṇḍo damayatām asmi nītir asmi jigīṣatām maunaṁ caivāsmi guhyānāṁ jñānaṁ jñānavatām aham 10.38 - yac cāpi sarvabhūtānāṁ bījaṁ tad aham arjuna na tad asti vinā yat syān mayā bhūtaṁ carācaram 10.39 - nāntosti mama divyānāṁ vibhūtīnāṁ paraṁtapa eṣa tūddeśataḥ prokto vibhūter vistaro mayā 10.40 - yad yad vibhūtimat sattvaṁ śrīmad ūrjitam eva vā tat tad evāvagaccha tvaṁ mama tejoṁśasaṁbhavam 10.41 - athavā bahunaitena kiṁ jñātena tavārjuna viṣṭabhyāham idaṁ kṛtsnam ekāṁśena sthito jagat 10.42 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 11 - arjuna uvāca madanugrahāya paramaṁ guhyam adhyātmasaṁjñitam yat tvayoktaṁ vacas tena mohoyaṁ vigato mama 11.1 - bhavāpyayau hi bhūtānāṁ śrutau vistaraśo mayā tvattaḥ kamalapatrākṣa māhātmyam api cāvyayam 11.2 - evam etad yathāttha tvam ātmānaṁ parameśvara draṣṭum icchāmi te rūpam aiśvaraṁ puruṣottama 11.3 - manyase yadi tac chakyaṁ mayā draṣṭum iti prabho yogeśvara tato me tvaṁ darśayātmānam avyayam 11.4 - śrībhagavān uvāca paśya me pārtha rūpāṇi śataśotha sahastraśaḥ nānāvidhāni divyāni nānāvarṇākṛtīni ca 11.5 - paśyādityān vasūn rudrān aśvinau marutas tathā bahūny adṛṣṭapūrvāṇi paśyāścaryāṇi bhārata 11.6 - ihaikastham jagat kṛtsnaṁ paśyādya sacarācaram mama dehe guḍākeśa yac cānyad draṣṭum icchasi 11.7 - na tu māṁ śakyase draṣṭum anenaiva svacakṣuṣā divyaṁ dadāmi te cakṣuḥ paśya me yogam aiśvaram 11.8 - sañjaya uvāca evam uktvā tato rājan mahāyogeśvaro hariḥ darśayāmāsa pārthāya paramaṁ rūpam aiśvaram 11.9 - anekavaktranayanam anekādbhutadarśanam anekadivyābharaṇaṁ divyānekodyatāyudham 11.10 - divyamālyāmbaradharaṁ divyagandhānulepanam sarvāścaryamayaṁ devam anantaṁ viśvatomukham 11.11 - divi sūryasahastrasya bhaved yugapad utthitā yadi bhāḥ sadṛśī sā syād bhāsas tasya mahātmanaḥ 11.12 - tatraikasthaṁ jagat kṛtsnaṁ pravibhaktam anekadhā apaśyad devadevasya śarīre pāṇḍavas tadā 11.13 - tataḥ sa vismayāviṣṭo hṛṣṭaromā dhanaṁjayaḥ praṇamya śirasā devaṁ kṛtāñjalir abhāṣata 11.14 : -: - arjuna uvāca paśyāmi devāṁs tava deva dehe sarvāṁs tathā bhūtaviśeṣasaṁghān brahmāṇam īśaṁ kamalāsanasthaṁ ṛṣīṁś ca sarvān uragāṁś ca divyān 11.15 : : - anekabāhūdaravaktranetraṁ paśyāmi tvāṁ sarvatonantarūpam nāntaṁ na madhyaṁ na punas tavādiṁ paśyāmi viśveśvara viśvarūpa 11.16 : -: - kirīṭinaṁ gadinaṁ cakriṇaṁ ca tejorāśiṁ sarvato dīptimantam paśyāmi tvāṁ durnirīkṣyaṁ samantād dīptānalārkadyutim aprameyam 11.17 : : - tvam akṣaraṁ paramaṁ veditavyaṁ tvam asya viśvasya paraṁ nidhānam tvam avyayaḥ śāśvatadharmagoptā sanātanas tvaṁ puruṣo mato me 11.18 -: : - anādimadhyāntam anantavīryam anantabāhuṁ śaśisūryanetram paśyāmi tvāṁ dīptahutāśavaktraṁ svatejasā viśvam idaṁ tapantam 11.19 : : - dyāvāpṛthivyor idam antaraṁ hi vyāptaṁ tvayaikena diśaś ca sarvāḥ dṛṣṭvādbhutaṁ rupam ugraṁ tavedaṁ lokatrayaṁ pravyathitaṁ mahātman 11.20 : : - amī hi tvāṁ surasaṁghā viśanti kecid bhītāḥ prāñjalayo gṛṇanti svastīty uktvā maharṣisiddhasaṁghāḥ stuvanti tvāṁ stutibhiḥ puṣkalābhiḥ 11.21 : : - rudrādityā vasavo ye ca sādhyā viśveśvinau marutaś coṣmapāś ca gandharvayakṣāsurasiddhasaṁghā vīkṣante tvāṁ vismitāś caiva sarve 11.22 : : - rūpaṁ mahat te bahuvaktranetraṁ mahābāho bahubāhūrupādam bahūdaraṁ bahudañṣṭrākarālaṁ dṛṣṭvā lokāḥ pravyathitās tathāham 11.23 : : - nabhaḥspṛśaṁ dīptam anekavarṇaṁ vyāttānanaṁ dīptaviśālanetram dṛṣṭvā hi tvāṁ pravyathitāntarātmā dhṛtiṁ na vindāmi śamaṁ ca viṣṇo 11.24 : : - daṁṣṭrākarālāni ca te mukhāni dṛṣṭvaiva kālānalasaṁnibhāni diśo na jāne na labhe ca śarma prasīda deveśa jagannivāsa 11.25 : : - amī ca tvāṁ dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ sarve sahaivāvanipālasaṁghaiḥ bhīṣmo droṇaḥ sūtaputras tathāsau sahāsmadīyair api yodhamukhyaiḥ 11.26 : : - vaktrāṇi te tvaramāṇā viśanti daṁṣṭrākarālāni bhayānakāni kecid vilagnā daśanāntareṣu saṁdṛśyante cūrṇitair uttamāṅgaiḥ 11.27 : : - yathā nadīnāṁ bahavombuvegāḥ samudram evābhimukhā dravanti tathā tavāmī naralokavīrā viśanti vaktrāṇy abhivijvalanti 11.28 : -: - yathā pradīptaṁ jvalanaṁ pataṅgā viśanti nāśāya samṛddhavegāḥ tathaiva nāśāya viśanti lokās tavāpi vaktrāṇi samṛddhavegāḥ 11.29 -: : - lelihyase grasamānaḥ samantāl lokān samagrān vadanair jvaladbhiḥ tejobhir āpūrya jagat samagraṁ bhāsas tavogrāḥ pratapanti viṣṇo 11.30 : : - ākhyāhi me ko bhavān ugrarūpo namostu te devavara prasīda vijñātum icchāmi bhavantam ādyaṁ na hi prajānāmi tava pravṛttim 11.31 : : - śrībhagavān uvāca kālosmi lokakṣayakṛt pravṛddho lokān samāhartum iha pravṛttaḥ ṛtepi tvāṁ na bhaviṣyanti sarve yevasthitāḥ pratyanīkeṣu yodhāḥ 11.32 : : - tasmāt tvam uttiṣṭha yaśo labhasva jitvā śatrūn bhuṅkṣva rājyaṁ samṛddham mayaivaite nihatāḥ pūrvam eva nimittamātraṁ bhava savyasācin 11.33 : : - droṇaṁ ca bhīṣmaṁ ca jayadrathaṁ ca karṇaṁ tathānyān api yodhavīrān mayā hatāṁs tvaṁ jahi mā vyathiṣṭhā yudhyasva jetāsi raṇe sapatnān 11.34 : : - sañjaya uvāca etac chrutvā vacanaṁ keśavasya kṛtāñjalir vepamānaḥ kirīṭī namaskṛtvā bhūya evāha kṛṣṇaṁ sagadgadaṁ bhītabhītaḥ praṇamya 11.35 : : - arjuna uvāca sthāne hṛṣīkeśa tava prakīrtyā jagat prahṛṣyaty anurajyate ca rakṣāṁsi bhītāni diśo dravanti sarve namasyanti ca siddhasaṁghāḥ 11.36 : : - kasmāc ca te na nameran mahātman garīyase brahmaṇopy ādikartre ananta deveśa jagannivāsa tvam akṣaraṁ sad asat tatparaṁ yat 11.37 -: : - tvam ādidevaḥ puruṣaḥ purāṇas tvam asya viśvasya paraṁ nidhānam vettāsi vedyaṁ ca paraṁ ca dhāma tvayā tataṁ viśvam anantarūpa 11.38 : : - vāyur yamognir varuṇaḥ śaśāṅkaḥ prajāpatis tvaṁ prapitāmahaś ca namo namas testu sahastrakṛtvaḥ punaś ca bhūyopi namo namas te 11.39 : : - namaḥ purastād atha pṛṣṭhatas te namostu te sarvata eva sarva anantavīryāmitavikramas tvaṁ sarvaṁ samāpnoṣi tatosi sarvaḥ 11.40 : : - sakheti matvā prasabhaṁ yad uktaṁ he kṛṣṇa he yādava he sakheti ajānatā mahimānaṁ tavedaṁ mayā pramādāt praṇayena vāpi 11.41 : : - yac cāvahāsārtham asatkṛtosi vihāraśayyāsanabhojaneṣu ekothavāpy acyuta tatsamakṣaṁ tat kṣāmaye tvām aham aprameyam 11.42 : : - pitāsi lokasya carācarasya tvam asya pūjyaś ca gurur garīyān na tvatsamosty abhyadhikaḥ kutonyo lokatrayepy apratimaprabhāva 11.43 : : - tasmāt praṇamya praṇidhāya kāyaṁ prasādaye tvām aham īśam īḍyam piteva putrasya sakheva sakhyuḥ priyaḥ priyāyārhasi deva soḍhum 11.44 : : - adṛṣṭapūrvaṁ hṛṣitosmi dṛṣṭvā bhayena ca pravyathitaṁ mano me tad eva me darśaya deva rūpaṁ prasīda deveśa jagannivāsa 11.45 -: : - kirīṭinaṁ gadinaṁ cakrahastaṁ icchāmi tvāṁ draṣṭum ahaṁ tathaiva tenaiva rūpeṇa caturbhujena sahastrabāho bhava viśvamūrte 11.46 : : - śrībhagavān uvāca mayā prasannena tavārjunedaṁ rūpaṁ paraṁ darśitam ātmayogāt tejomayaṁ viśvam anantam ādyaṁ yan me tvadanyena na dṛṣṭapūrvam 11.47 -: : - na veda yajñādhyayanair na dānaiḥ na ca kriyābhir na tapobhir ugraiḥ evaṁrūpaḥ śakya ahaṁ nṛloke draṣṭuṁ tvadanyena kurupravīra 11.48 : : - mā te vyathā mā ca vimūḍhabhāvo dṛṣṭvā rūpaṁ ghoram īdṛṅ mamedam vyapetabhīḥ prītamanāḥ punas tvaṁ tad eva me rūpam idaṁ prapaśya 11.49 : : - sañjaya uvāca ity arjunaṁ vāsudevas tathoktvā svakaṁ rūpaṁ darśayām āsa bhūyaḥ āśvāsayām āsa ca bhītam enaṁ bhūtvā punaḥ saumyavapur mahātmā 11.50 - arjuna uvāca dṛṣṭvedaṁ mānuṣaṁ rūpaṁ tava saumyaṁ janārdana idānīm asmi saṁvṛttaḥ sacetāḥ prakṛtiṁ gataḥ 11.51 - śrībhagavān uvāca sudurdarśam idaṁ rūpaṁ dṛṣṭvān asi yan mama devā apy asya rūpasya nityaṁ darśanakāṅkṣiṇaḥ 11.52 - nāhaṁ vedair na tapasā na dānena na cejyayā śakya evaṁvidho draṣṭuṁ dṛṣṭavān asi māṁ yathā 11.53 - bhaktyā tv ananyayā śakya aham evaṁvidhorjuna jñātuṁ draṣṭuṁ ca tattvena praveṣṭuṁ ca paraṁtapa 11.54 - matkarmakṛn matparamo madbhaktaḥ saṅgavarjitaḥ nirvairaḥ sarvabhūteṣu yaḥ sa mām eti pāṇḍava 11.55 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%%gita chapter 12 - arjuna uvāca evaṁ satatayuktā ye bhaktās tvāṁ paryupāsate ye cāpy akṣaram avyaktaṁ teṣāṁ ke yogavittamāḥ 12.1 - śrībhagavān uvāca mayy āveśya mano ye māṁ nityayuktā upāsate śraddhayā parayopetāḥ te me yuktatamā matāḥ 12.2 - ye tv akṣaram anirdeśyaṁ avyaktaṁ paryupāsate sarvatragam acintyaṁ ca kūṭasthaṁ acalaṁ dhruvam 12.3 - saṁniyamyendriyagrāmaṁ sarvatra samabuddhayāḥ te prāpnuvanti mām eva sarvabhūtahite ratāḥ 12.4 - kleśodhikataras teṣāṁ avyaktāsaktacetasām avyaktā hi gatir duḥkhaṁ dehavadbhir avāpyate 12.5 - ye tu sarvāṇi karmāṇi mayi saṁnyasya matparaḥ ananyenaiva yogena māṁ dhyāyanta upāsate 12.6 - teṣāṁ ahaṁ samuddhartā mṛtyusaṁsārasāgarāt bhavāmi na cirāt pārtha mayy āveśitacetasām 12.7 - mayy eva mana ādhatsva mayi buddhiṁ niveśaya nivasiṣyasi mayy eva ata ūrdhvaṁ na saṁśayaḥ 12.8 - atha cittaṁ samādhātuṁ na śaknoṣi mayi sthiram abhyāsayogena tato mām ichāptuṁ dhanaṁjaya 12.9 - abhyāsepy asamarthosi matkarmaparamo bhava madartham api karmāṇi kurvan siddhim avāpsyasi 12.10 - athaitad apy aśaktosi kartuṁ madyogam āśritaḥ sarvakarmaphalatyāgaṁ tataḥ kuru yatātmavān 12.11 - śreyo hi jñānam abhyāsāj jñānād dhyānaṁ viśiṣyate dhyānāt karmaphalatyāgas tyāgāc chāntir anantaram 12.12 - adveṣṭā sarvabhūtānāṁ maitraḥ karuṇa eva ca nirmamo nirahaṁkāraḥ samaduḥkhasukhaḥ kṣamī 12.13 - saṁtuṣṭaḥ satataṁ yogī yatātmā dṛḍhaniścayaḥ mayy arpitamanobuddhir yo madbhaktaḥ sa me priyaḥ 12.14 - yasmān nodvijate loko lokān nodvijate ca yaḥ harṣāmarṣabhayodvegair mukto yaḥ sa ca me priyaḥ 12.15 - anapekṣaḥ śucir dakṣa udāsīno gatavyathaḥ sarvārambhaparityāgī yo madbhaktaḥ sa me priyaḥ 12.16 - yo na hṛṣyati na dveṣṭi na śocati na kāṅkṣati śubhāśubhaparityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ 12.17 - samaḥ śatrau ca mitre ca tathā mānāpamānayoḥ śītoṣṇasukhaduḥkheṣu samaḥ saṅgavivarjitaḥ 12.18 - tulyanindāstutir maunī saṁtuṣṭo yena kenacit aniketaḥ sthiramatir bhaktimān me priyo naraḥ 12.19 - ye tu dharmyāmṛtam idaṁ yathoktaṁ paryupāsate śraddadhānā matparamā bhaktās tetīva me priyāḥ 12.20 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 13 - śrībhagavān uvāca idaṁ śarīraṁ kaunteya kṣetram ity abhidhīyate etad yo vetti taṁ prāhuḥ kṣetrajña iti tadvidaḥ 13.1 - kṣetrajñaṁ cāpi māṁ viddhi sarvakṣetreṣu bhārata kṣetrakṣetrajñayor jñānaṁ yat taj jñānaṁ mataṁ mama 13.2 - tat kṣetraṁ yac ca yādṛk ca yadvikāri yataś ca yat sa ca yo yatprabhāvaś ca tat samāsena me śṛṇu 13.3 - ṛṣibhir bahudhā gītaṁ chandobhir vividhaiḥ pṛthak brahmasūtrapadaiś caiva hetumadbhir viniścitaiḥ 13.4 - mahābhūtāny ahaṁkāro buddhir avyaktam eva ca indriyāṇi daśaikaṁ ca pañca cendriyagocarāḥ 13.5 - icchā dveṣaḥ sukhaṁ duḥkhaṁ saṁghātaś cetanā dhṛtiḥ etat kṣetraṁ samāsena savikāram udāhṛtam 13.6 - amānitvam adambhitvam ahiṁsā kṣāntir ārjavam ācāryopāsanaṁ śaucaṁ sthairyam ātmavinigrahaḥ 13.7 - indriyārtheṣu vairāgyam anahaṁkāra eva ca janmamṛtyujarāvyādhiduḥkhadoṣānudarśanam 13.8 - asaktir anabhiṣvaṅgaḥ putradāragṛhādiṣu nityaṁ ca samacittatvam iṣṭāniṣṭopapattiṣu 13.9 - mayi cānanyayogena bhaktir avyabhicāriṇī viviktadeśasevitvam aratir janasaṁsadi 13.10 - adhyātmajñānanityatvaṁ tattvajñānārthadarśanam etaj jñānam iti proktam ajñānaṁ yad atonyathā 13.11 - jñeyaṁ yat tat pravakṣyāmi yaj jñātvāmṛtam aśnute anādimat paraṁ brahma na sat tan nāsad ucyate 13.12 - sarvataḥ pāṇipādaṁ tat sarvatokṣiśiromukham sarvataḥ śrutimal loke sarvam āvṛtya tiṣṭhati 13.13 - sarvendriyaguṇābhāsaṁ sarvendriyavivarjitam asaktaṁ sarvabhṛc caiva nirguṇaṁ guṇabhoktṛ ca 13.14 - bahir antaś ca bhūtānām acaraṁ caram eva ca sūkṣmatvāt tad avijñeyaṁ dūrasthaṁ cāntike ca tat 13.15 - avibhaktaṁ ca bhūteṣu vibhaktam iva ca sthitam bhūtabhartṛ ca taj jñeyaṁ grasiṣṇu prabhaviṣṇu ca 13.16 - jyotiṣām api taj jyotis tamasaḥ param ucyate jñānaṁ jñeyaṁ jñānagamyaṁ hṛdi sarvasya viṣṭhitam 13.17 - iti kṣetraṁ tathā jñānaṁ jñeyaṁ coktaṁ sanāsataḥ madbhakta etad vijñāya madbhāvāyopapadyate 13.18 - prakṛtiṁ puruṣaṁ caiva viddhy anādi ubhāv api vikārāñś ca guṇāṁś caiva viddhi prakṛtisaṁbhavān 13.19 - kārya kāraṇa kartṛtve hetuḥ prakṛtir ucyate puruṣaḥ sukhaduḥkhānāṁ bhoktṛtve hetur ucyate 13.20 ‌ - puruṣaḥ prakṛtistho hi bhuṅkte prakṛtijān guṇān kāraṇaṁ guṇasaṅgosya sadasadyonijanmasu 13.21 - upadraṣṭānumantā ca bhartā bhoktā maheśvaraḥ paramātmeti cāpyukto dehesmin puruṣaḥ paraḥ 13.22 - ya evaṁ vetti puruṣaṁ prakṛtiṁ ca guṇaiḥ saha sarvathā vartamānopi na sa bhūyobhijāyate 13.23 - dhyānenātmani paśyanti kecid ātmānam ātmanā anye sāṁkhyena yogena karmayogena cāpare 13.24 - anye tv evam ajānantaḥ śrutvānyebhya upāsate tepi cātitaranty eva mṛtyuṁ śrutiparāyaṇāḥ 13.25 - yāvat saṁjāyate kiṁcit sattvaṁ sthāvarajaṅgamam kṣetrakṣetrajñasaṁyogāt tad viddhi bharatarṣabha 13.26 - samaṁ sarveṣu bhūteṣu tiṣṭhantaṁ parameśvaram vinaśyatsv avinaśyantaṁ yaḥ paśyati sa paśyati 13.27 - samaṁ paśyan hi sarvatra samavasthitam īśvaram na hinasty ātmanātmānaṁ tato yāti parāṁ gatim 13.28 - prakṛtyaiva ca karmāṇi kriyamāṇāni sarvaśaḥ yaḥ paśyati tathātmānam akartāraṁ sa paśyati 13.29 - yadā bhūtapṛthagbhāvam ekastham anupaśyati tata eva ca vistāraṁ brahma saṁpadyate tadā 13.30 - anāditvān nirguṇatvāt paramātmāyam avyayaḥ śarīrasthopi kaunteya na karoti na lipyate 13.31 - yathā sarvagataṁ saukṣmyād ākāśaṁ nopalipyate sarvatrāvasthito dehe tathātmā nopalipyate 13.32 - yathā prakāśayaty ekaḥ kṛtsnaṁ lokam imaṁ raviḥ kṣetraṁ kṣetrī tathā kṛtsnaṁ prakāśayati bhārata 13.33 - kṣetrakṣetrajñayor evam antaraṁ jñānacakṣuṣā bhūtaprakṛtimokṣaṁ ca ye vidur yānti te param 13.34 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 14 - śrībhagavān uvāca paraṁ bhūyaḥ pravakṣyāmi jñānānāṁ jñānam uttamam yaj jñātvā munayaḥ sarve parāṁ siddhim ito gatāḥ 14.1 - idaṁ jñānam upāśritya mama sādharmyam āgatāḥ sargepi nopajāyante pralaye na vyathanti ca 14.2 - mama yonir mahad brahma tasmin garbhaṁ dadhāmy aham saṁbhavaḥ sarvabhūtānāṁ tato bhavati bhārata 14.3 - sarvayoniṣu kaunteya mūrtayaḥ saṁbhavanti yāḥ tāsāṁ brahma mahad yonir ahaṁ bījapradaḥ pitā 14.4 - sattvaṁ rajas tama iti guṇāḥ prakṛtisambhavāḥ nibadhnanti mahābāho dehe dehinam avyayam 14.5 - tatra sattvaṁ nirmalatvāt prakāśakam anāmayam sukhasaṅgena badhnāti jñānasaṅgena cānagha 14.6 - rajo rāgātmakaṁ viddhi tṛṣṇāsaṅgasamudbhavam tan nibadhnāti kaunteya karmasaṅgena dehinam 14.7 - tamas tv ajñānajaṁ viddhi mohanaṁ sarvadehinām pramādālasyanidrābhis tan nibadhnāti bhārata 14.8 - sattvaṁ sukhe saṁjayati rajaḥ karmaṇi bhārata jñānam āvṛtya tu tamaḥ pramāde saṁjayaty uta 14.9 - rajas tamaś cābhibhūya sattvaṁ bhavati bhārata rajaḥ sattvaṁ tamaś caiva tamaḥ sattvaṁ rajas tathā 14.10 - sarvadvāreṣu dehesmin prakāśa upajāyate jñānaṁ yadā tadā vidyād vivṛddhaṁ sattvam ity uta 14.11 - lobhaḥ pravṛttir ārambhaḥ karmaṇām aśamaḥ spṛhā rajasy etāni jāyante vivṛddhe bharatarṣabha 14.12 - aprakāśopravṛttiś ca pramādo moha eva ca tamasy etāni jāyante vivṛddhe kurunandana 14.13 - yadā sattve pravṛddhe tu pralayaṁ yāti dehabhṛt tadottamavidāṁ lokān amalān pratipadyate 14.14 - rajasi pralayaṁ gatvā karmasaṅgiṣu jāyate tathā pralīnas tamasi mūḍhayoniṣu jāyate 14.15 - karmaṇaḥ sukṛtasyāhuḥ sāttvikaṁ nirmalaṁ phalam rajasas tu phalaṁ duḥkham ajñānaṁ tamasaḥ phalam 14.16 - sattvāt saṁjāyate jñānaṁ rajaso lobha eva ca pramādamohau tamaso bhavatojñānam eva ca 14.17 - ūrdhvaṁ gacchanti sattvasthā madhye tiṣṭhanti rājasāḥ jaghanyaguṇavṛttisthā adho gacchhanti tāmasāḥ 14.18 - nānyaṁ guṇebhyaḥ kartāraṁ yadā draṣṭānupaśyati guṇebhyaś ca paraṁ vetti madbhāvaṁ sodhigacchhati 14.19 - guṇān etān atītya trīn dehī dehasamudbhavān janmamṛtyujarāduḥkhair vimuktomṛtam aśnute 14.20 - arjuna uvāca kair liṅgais trīn guṇān etān atīto bhavati prabho kimācāraḥ kathaṁ caitāṁs trīn guṇān ativartate 14.21 - śrībhagavān uvāca prakāśaṁ ca pravṛttiṁ ca moham eva ca pāṇḍava na dveṣṭi saṁpravṛttāni na nivṛttāni kāṅkṣati 14.22 - udāsīnavad āsīno guṇair yo na vicālyate guṇā vartanta ity eva yovatiṣṭhati neṅgate 14.23 - samaduḥkhasukhaḥ svasthaḥ samaloṣṭāśmakāñcanaḥ tulyapriyāpriyo dhīras tulyanindātmasaṁstutiḥ 14.24 - mānāpamānayos tulyas tulyo mitrāripakṣayoḥ sarvārambhaparityāgī guṇātītaḥ sa ucyate 14.25 - māṁ ca yovyabhicāreṇa bhaktiyogena sevate sa guṇān samatītyaitān brahmabhūyāya kalpate 14.26 - brahmaṇo hi pratiṣṭhāham amṛtasyāvyayasya ca śāśvatasya ca dharmasya sukhasyaikāntikasya ca 14.27 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 15 - śrībhagavān uvāca ūrdhvamūlam adhaḥśākham aśvatthaṁ prāhur avyayam chandāṁsi yasya parṇāni yas taṁ veda sa vedavit 15.1 - adhaś cordhvaṁ prasṛtāstasya śākhā guṇapravṛddhā viṣayapravālāḥ adhaś ca mūlāny anusaṁtatāni karmānubandhīni manuṣyaloke 15.2 - - na rūpam asyeha tathopalabhyate nānto na cādir na ca saṁpratiṣṭhā aśvattham enaṁ suvirūḍhamūlaṁ asaṅgaśastreṇa dṛḍhena chittvā 15.3 - tataḥ padaṁ tatparimārgitavyaṁ yasmin gatā na nivartanti bhūyaḥ tameva cādyaṁ puruṣaṁ prapadye yataḥ pravṛttiḥ prasṛtā purāṇī 15.4 - - nirmānamohā jitasaṅgadoṣā adhyātmanityā vinivṛttakāmāḥ dvandvair vimuktāḥ sukhaduḥkhasaṁjñaiḥ gacchhanty amūḍhāḥ padam avyayaṁ tat 15.5 - na tad bhāsayate sūryo na śaśāṅko na pāvakaḥ yad gatvā na nivartante tad dhāma paramaṁ mama 15.6 - mamaivāṁśo jīvaloke jīvabhūtaḥ sanātanaḥ manaḥṣaṣṭhānīndriyāṇi prakṛtisthāni karṣati 15.7 - śarīraṁ yad avāpnoti yac cāpy utkrāmatīśvaraḥ gṛhitvaitāni saṁyāti vāyur gandhān ivāśayāt 15.8 - śrotraṁ cakṣuḥ sparśanaṁ ca rasanaṁ ghrāṇam eva ca adhiṣṭhāya manaś cāyaṁ viṣayān upasevate 15.9 - utkrāmantaṁ sthitaṁ vāpi bhuñjānaṁ vā guṇānvitam vimūḍhā nānupaśyanti paśyanti jñānacakṣuṣaḥ 15.10 - yatanto yoginaś cainaṁ paśyanty ātmany avasthitam yatantopy akṛtātmāno nainaṁ paśyanty acetasaḥ 15.11 - yad ādityagataṁ tejo jagad bhāsayatekhilam yac candramasi yac cāgnau tat tejo viddhi māmakam 15.12 - gām āviśya ca bhūtāni dhārayāmy aham ojasā puṣṇāmi cauṣadhīḥ sarvāḥ somo bhūtvā rasātmakaḥ 15.13 - ahaṁ vaiśvānaro bhūtvā prāṇināṁ deham āśritaḥ prāṇāpānasamāyuktaḥ pacāmy annaṁ caturvidham 15.14 - sarvasya cāhaṁ hṛdi saṁniviṣṭo mattaḥ smṛtir jñānam apohanaṁ ca vedaiś ca sarvair aham eva vedyo vedāntakṛd vedavid eva cāham 15.15 - dvāv imau puruṣau loke kṣaraś cākṣara eva ca kṣaraḥ sarvāṇi bhūtāni kūṭasthokṣara ucyate 15.16 - uttamaḥ puruṣas tv anyaḥ paramātmety udāhṛtaḥ yo lokatrayam āviśya bibharty avyaya īśvaraḥ 15.17 - yasmāt kṣaram atītoham akṣarād api cottamaḥ atosmi loke vede ca prathitaḥ puruṣottamaḥ 15.18 - yo mām evam asaṁmūḍho jānāti puruṣottamam sa sarvavid bhajati māṁ sarvabhāvena bhārata 15.19 ‌ - iti guhyatamaṁ śāstram idam uktaṁ mayānagha etat buddhvā buddhimān syāt kṛtakṛtyaś ca bhārata 15.20 iti1 guhyatamam2 śāstram3 idam4 uktam5 mayā6 anagha7 etat8 buddhvā9 buddhimān10 syāt11 kṛtakṛtyaḥ12 ca13 bhārata14 15.20 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 16 - śrībhagavān uvāca abhayaṁ sattvasaṁśuddhir jñānayogavyavasthitiḥ dānaṁ damaś ca yajñaś ca svādhyāyas tapa ārjavam 16.1 - ahiṁsā satyam akrodhas tyāgaḥ śāntir apaiśunam dayā bhūteṣv aloluptvaṁ mārdavaṁ hrīr acāpalam 16.2 - tejaḥ kṣamā dhṛtiḥ śaucam adroho nātimānitā bhavanti saṁpadaṁ daivīm abhijātasya bhārata 16.3 - dambho darpobhimānaś ca krodhaḥ pāruṣyam eva ca ajñānaṁ cābhijātasya pārtha saṁpadam āsurīm 16.4 - daivī saṁpad vimokṣāya nibandhāyāsurī matā mā śucaḥ saṁpadaṁ daivīm abhijātosi pāṇḍava 16.5 - dvau bhūtasargau lokesmin daiva āsura eva ca daivo vistaraśaḥ prokta āsuraṁ pārtha me śṛṇu 16.6 - pravṛttiṁ ca nivṛttiṁ ca janā na vidur āsurāḥ na śaucaṁ nāpi cācāro na satyaṁ teṣu vidyate 16.7 - asatyam apratiṣṭhaṁ te jagad āhur anīśvaram aparasparasaṁbhūtaṁ kim anyat kāmahaitukam 16.8 - etāṁ dṛṣṭim avaṣṭabhya naṣṭātmānolpabuddhayaḥ prabhavanty ugrakarmāṇaḥ kṣayāya jagatohitāḥ 16.9 ‌ - kāmam āśritya duṣpūraṁ dambhamānamadānvitāḥ mohād gṛhītvāsadgrāhān pravartanteśucivratāḥ 16.10 - cintām aparimeyāṁ ca pralayāntām upāśritāḥ kāmopabhogaparamā etāvad iti niścitāḥ 16.11 - āśāpāśaśatair baddhāḥ kāmakrodhaparāyaṇāḥ īhante kāmabhogārtham anyāyenārthasaṁcayān 16.12 - idam adya mayā labdham imaṁ prāpsye manoratham idam astīdam api me bhaviṣyati punar dhanam 16.13 - asau mayā hataḥ śatruḥ haniṣye ca aparān api īśvaraḥ.aham aham bhogī siddhaḥ ahaṁ balavān sukhī 16.14 - āḍhyobhijanavān asmi konyosti sadṛśo mayā yakṣye dāsyāmi modiṣya ity ajñānavimohitāḥ 16.15 - anekacittavibhrāntā mohajālasamāvṛtāḥ prasaktāḥ kāmabhogeṣu patanti narakeśucau 16.16 - ātmasaṁbhāvitāḥ stabdhā dhanamānamadānvitāḥ yajante nāmayajñais te dambhenāvidhipūrvakam 16.17 - ahaṁkāraṁ balaṁ darpaṁ kāmaṁ krodhaṁ ca saṁśritāḥ mām ātmaparadeheṣu pradviṣantobhyasūyakāḥ 16.18 - tān ahaṁ dviṣataḥ krurān saṁsāreṣu narādhamān kṣipāmy ajasram aśubhān āsurīṣv eva yoniṣu 16.19 - āsurīṁ yonim āpannā mūḍhā janmanijanmani mām aprāpyaiva kaunteya tato yānty adhamāṁ gatim 16.20 - trividhaṁ narakasyedaṁ dvāraṁ nāśanam ātmanaḥ kāmaḥ krodhas tathā lobhas tasmād etat trayaṁ tyajet 16.21 - etair vimuktaḥ kaunteya tamodvārais tribhir naraḥ ācaraty ātmanaḥ śreyas tato yāti parāṁ gatim 16.22 - yaḥ śāstravidhim utsṛjya vartate kāmakārataḥ na sa siddhim avāpnoti na sukhaṁ na parāṁ gatim 16.23 - tasmāc chāstraṁ pramāṇaṁ te kāryākāryavyavasthitau jñātvā śāstravidhānoktaṁ karma kartum ihārhasi 16.24 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 17 - arjuna uvāca ye śāstravidhim utsṛjya yajante śraddhayānvitāḥ teṣāṁ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa sattvam āho rajas tamaḥ 17.1 - śrībhagavān uvāca trividhā bhavati śraddhā dehināṁ sā svabhāvajā sāttvikī rājasī caiva tāmasī ceti tāṁ śṛṇu 17.2 - sattvānurūpā sarvasya śraddhā bhavati bhārata śraddhāmayoyaṁ puruṣo yo yacchraddhaḥ sa eva saḥ 17.3 - yajante sāttvikā devān yakṣarakṣāṁsi rājasāḥ pretān bhūtagaṇāñś cānye yajante tāmasā janāḥ 17.4 - aśāstravihitaṁ ghoraṁ tapyante ye tapo janāḥ dambhāhaṁkārasaṁyuktāḥ kāmarāgabalānvitāḥ 17.5 - karṣayantaḥ śarīrasthaṁ bhūtagrāmam acetasaḥ māṁ caivāntaḥśarīrasthaṁ tān viddhy āsuraniścayān 17.6 - āhāras tv api sarvasya trividho bhavati priyaḥ yajñas tapas tathā dānaṁ teṣāṁ bhedam imaṁ śṛṇu 17.7 - āyuḥsattvabalārogyasukhaprītivivardhanāḥ rasyāḥ snigdhāḥ sthirā hṛdyā āhārāḥ sāttvikapriyāḥ 17.8 ‌ - kaṭvamlalavaṇātyuṣṇatīkṣṇarūkṣavidāhinaḥ āhārā rājasasyeṣṭā duḥkhaśokāmayapradāḥ 17.9 - yātayāmaṁ gatarasaṁ pūti paryuṣitaṁ ca yat ucchiṣṭam api cāmedhyaṁ bhojanaṁ tāmasapriyam 17.10 - aphalāṅkṣibhir yajño vidhidṛṣṭo ya ijyate yaṣṭavyam eveti manaḥ samādhāya sa sāttvikaḥ 17.11 - abhisaṁdhāya tu phalaṁ dambhārtham api caiva yat ijyate bharataśreṣṭha taṁ yajñaṁ viddhi rājasam 17.12 - vidhihīnam asṛṣṭānnaṁ mantrahīnam adakṣiṇam śraddhāvirahitaṁ yajñaṁ tāmasaṁ paricakṣate 17.13 - devadvijaguruprājñapūjanaṁ śaucam ārjavam brahmacaryam ahiṁsā ca śārīraṁ tapa ucyate 17.14 - anudvegakaraṁ vākyaṁ satyaṁ priyahitaṁ ca yat svādhyāyābhyasanaṁ caiva vāṅmayaṁ tapa ucyate 17.15 - manaḥprasādaḥ saumyatvaṁ maunam ātmavinigrahaḥ bhāvasaṁśuddhir ity etat tapo mānasam ucyate 17.16 - śraddhayā parayā taptaṁ tapas tat trividhaṁ naraiḥ aphalākāṅkṣibhir yuktaiḥ sāttvikaṁ paricakṣate 17.17 - satkāramānapūjārthaṁ tapo dambhena caiva yat kriyate tad iha proktaṁ rājasaṁ calam adhruvam 17.18 - mūḍhagrāheṇātmano yat pīḍayā kriyate tapaḥ parasyotsādanārthaṁ vā tat tāmasam udāhṛtam 17.19 - dātavyam iti yad dānaṁ dīyatenupakāriṇe deśe kāle ca pātre ca tad dānaṁ sāttvikaṁ smṛtam 17.20 - yat tu prattyupakārārthaṁ phalam uddiśya vā punaḥ dīyate ca parikliṣṭaṁ tad dānaṁ rājasaṁ smṛtam 17.21 - adeśakāle yad dānam apātrebhyaś ca dīyate asatkṛtam avajñātaṁ tat tāmasam udāhṛtam 17.22 - oṁ tat sad iti nirdeśo brahmaṇas trividhaḥ smṛtaḥ brāhmaṇās tena vedāś ca yajñāś ca vihitāḥ purā 17.23 - tasmād om ity udāhṛtya yajñadānatapaḥkriyāḥ pravartante vidhānoktāḥ satataṁ brahmavādinām 17.24 - tad ity anabhisaṁdhāya phalaṁ yajñatapaḥkriyāḥ dānakriyāś ca vividhāḥ kriyante mokṣakāṅkṣibhiḥ 17.25 - sadbhāve sādhubhāve ca sad ity etat prayujyate praśaste karmaṇi tathā sacchabdaḥ pārtha yujyate 17.26 - yajñe tapasi dāne ca sthitiḥ sad iti cocyate karma caiva tadarthīyaṁ sad ity evābhidhīyate 17.27 - aśraddhayā hutaṁ dattaṁ tapas taptaṁ kṛtaṁ ca yat asad ity ucyate pārtha na ca tat prepya no iha 17.28 %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% %%%%% gita chapter 18 - arjuna uvāca saṁnyāsasya mahābāho tattvam icchāmi veditum tyāgasya ca hṛṣīkeśa pṛthak keśiniṣūdana 18.1 - śrībhagavān uvāca kāmyānāṁ karmaṇāṁ nyāsaṁ saṁnyāsaṁ kavayo viduḥ sarvakarmaphalatyāgaṁ prāhus tyāgaṁ vicakṣaṇāḥ 18.2 - tyājyaṁ doṣavad ity eke karma prāhur manīṣiṇaḥ yajñadānatapaḥkarma na tyājyam iti cāpare 18.3 - niścayaṁ śṛṇu me tatra tyāge bharatasattama tyāgo hi puruṣavyāghra trividhaḥ saṁprakīrtitaḥ 18.4 - yajñadānatapaḥkarma na tyājyaṁ kāryam eva tat yajño dānaṁ tapaś caiva pāvanāni manīṣiṇām 18.5 - etāny api tu karmāṇi saṅgaṁ tyaktvā phalāni ca kartavyānīti me pārtha niścitaṁ matam uttamam 18.6 - niyatasya tu saṁnyāsaḥ karmaṇo nopapadyate mohāt tasya parityāgas tāmasaḥ parikīrtitaḥ 18.7 - duḥkham ity eva yat karma kāyakleśabhayāt tyajet sa kṛtvā rājasaṁ tyāgaṁ naiva tyāgaphalaṁ labhet 18.8 - kāryam ity eva yat karma niyataṁ kriyaterjuna saṅgaṁ tyaktvā phalaṁ caiva sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ 18.9 - na dveṣṭy akuśalaṁ karma kuśale nānuṣajjate tyāgī sattvasamāviṣṭo medhāvī chinnasaṁśayaḥ 18.10 - na hi dehabhṛtā śakyaṁ tyaktuṁ karmāṇy aśeṣataḥ yas tu karmaphalatyāgī sa tyāgīty abhidhīyate 18.11 - aniṣṭam iṣṭaṁ miśraṁ ca trividhaṁ karmaṇaḥ phalam bhavaty atyāgināṁ pretya na tu saṁnyāsināṁ kvacit 18.12 - pañcaitāni mahābāho kāraṇāni nibodha me sāṁkhye kṛtānte proktāni siddhaye sarvakarmaṇām 18.13 - adhiṣṭhānaṁ tathā kartā karaṇaṁ ca pṛthagvidham vividhāś ca pṛthakceṣṭā daivaṁ caivātra pañcamam 18.14 ‌ - śarīravāṅmanobhir yat karma prārabhate naraḥ nyāyyaṁ vā viparītaṁ vā pañcaite tasya hetavaḥ 18.15 - tatraivaṁ sati kartāram ātmānaṁ kevalaṁ tu yaḥ paśyaty akṛtabuddhitvān na sa paśyati durmatiḥ 18.16 - yasya nāhaṁkṛto bhāvo buddhir yasya na lipyate hatvā api sa imāṁl lokān na hanti na nibadhyate 18.17 - jñānaṁ jñeyaṁ parijñātā trividhā karmacodanā karaṇaṁ karma karteti trividhaḥ karmasaṁgrahaḥ 18.18 - jñānaṁ karma ca kartā ca tridhaiva guṇabhedataḥ procyate guṇasaṁkhyāne yathāvac chṛṇu tāny api 18.19 - sarvabhūteṣu yenaikaṁ bhāvam avyayam īkṣate avibhaktaṁ vibhakteṣu taj jñānaṁ viddhi sāttvikam 18.20 - pṛthaktvena tu yaj jñānaṁ nānābhāvān pṛthagvidhān vetti sarveṣu bhūteṣu taj jñānaṁ viddhi rājasam 18.21 - yat tu kṛtsnavad ekasmin kārye saktam ahetukam atattvārthavad alpaṁ ca tat tāmasam udāhṛtam 18.22 - niyataṁ saṅgarahitam arāgadveṣataḥ kṛtam aphalaprepsunā karma yat tat sāttvikam ucyate 18.23 - yat tu kāmepsunā karma sāhaṁkāreṇa vā punaḥ kriyate bahulāyāsaṁ tad rājasam udāhṛtam 18.24 - anubandhaṁ kṣayaṁ hiṁsām anapekṣya ca pauruṣam mohād ārabhyate karma yat tat tāmasam ucyate 18.25 - muktasaṅgonahaṁvādī dhṛtyutsāhasamanvitaḥ siddhyasiddhyor nirvikāraḥ kartā sāttvika ucyate 18.26 - rāgī karmaphalaprepsur lubdho hiṁsātmakośuciḥ harṣaśokānvitaḥ kartā rājasaḥ parikīrtitaḥ 18.27 - ayuktaḥ prākṛtaḥ stabdhaḥ śaṭhao naiṣkṛtikolasaḥ viṣādī dīrghasūtrī ca kartā tāmasa ucyate 18.28 - buddher bhedaṁ dhṛteś caiva guṇatas trividhaṁ śṛṇu procyamānam aśeṣeṇa pṛthaktvena dhanaṁjaya 18.29 - pravṛttiṁ ca nivṛttiṁ ca kāryākārye bhayābhaye bandhaṁ mokṣaṁ ca yā vetti buddhiḥ sā pārtha sāttvikī 18.30 - yayā dharmam adharmaṁ ca kāryaṁ cākāryam eva ca ayathāvat prajānāti buddhiḥ sā pārtha rājasī 18.31 - adharmaṁ dharmam iti yā manyate tamasāvṛtā sarvārthān viparītāñś ca buddhiḥ sā pārtha tāmasī 18.32 - dhṛtyā yayā dhārayate manaḥprāṇendriyakriyāḥ yogenāvyabhicāriṇyā dhṛtiḥ sā pārtha sāttvikī 18.33 - yayā tu dharmakāmārthān dhṛtyā dhārayaterjuna prasaṅgena phalākāṅkṣī dhṛtiḥ sā pārtha rājasī 18.34 - yayā svapnaṁ bhayaṁ śokaṁ viṣādaṁ madam eva ca na vimuñcati durmedhā dhṛtiḥ sā pārtha tāmasī 18.35 - sukhaṁ tv idānīṁ trividhaṁ śṛṇu me bharatarṣabha abhyāsād ramate yatra duḥkhāntaṁ ca nigacchhati 18.36 - yat tadagre viṣam iva pariṇāmemṛtopamam tat sukhaṁ sāttvikaṁ proktam ātmabuddhiprasādajam 18.37 - viṣayendriyasañyogād yat tad agremṛtopamam pariṇāme viṣam iva tat sukhaṁ rājasaṁ smṛtam 18.38 - yad agre cānubandhe ca sukhaṁ mohanam ātmanaḥ nidrālasyapramādotthaṁ tat tāmasam udāhṛtam 18.39 - na tad asti pṛthivyāṁ vā divi deveṣu vā punaḥ sattvaṁ prakṛtijair muktaṁ yad ebhiḥ syāt tribhir guṇaiḥ 18.40 - brāhmaṇakṣatriyaviśāṁ śūdrāṇāṁ ca paraṁtapa karmāṇi pravibhaktāni svabhāvaprabhavair guṇaiḥ 18.41 - śamao damas tapaḥ śaucaṁ kṣāntir ārjavam eva ca jñānaṁ vijñānam āstikyaṁ brahmakarma svabhāvajam 18.42 - śauryaṁ tejo dhṛtir dākṣyaṁ yuddhe cāpy apalāyanam dānam īśvarabhāvaś ca kṣātraṁ karma svabhāvajam 18.43 - kṛṣigaurakṣyavāṇijyaṁ vaiśyakarma svabhāvajam paricaryātmakaṁ karma śūdrasyāpi svabhāvajam 18.44 - sve sve karmaṇy abhirataḥ saṁsiddhiṁ labhate naraḥ svakarmanirataḥ siddhiṁ yathā vindati tac chṛṇu 18.45 - yataḥ pravṛttir bhūtānāṁ yena sarvam idaṁ tatam svakarmaṇā tam abhyarcya siddhiṁ vindati mānavaḥ 18.46 - śreyān svadharmo viguṇaḥ paradharmot svanuṣṭhitāt svabhāvaniyataṁ karma kurvan nāpnoti kilbiṣam 18.47 - sahajaṁ karma kaunteya sadoṣam api na tyajet sarvārambhā hi doṣeṇa dhūmenāgnir ivāvṛtāḥ 18.48 - asaktabuddhiḥ sarvatra jitātmā vigataspṛhaḥ naiṣkarmyasiddhiṁ paramāṁ saṁnyāsenādhigacchati 18.49 - siddhiṁ prāpto yathā brahma tathāpnoti nibodha me samāsenaiva kaunteya niṣṭhā jñānasya yā parā 18.50 - buddhyā viśuddhayā yukto dhṛtyātmānaṁ niyamya ca śabdādīn viṣayāṁs tyaktvā rāgadveṣau vyudasya ca 18.51 - viviktasevī laghvāśī yatavākkāyamānasaḥ dhyānayogaparo nityaṁ vairāgyaṁ samupāśritaḥ 18.52 - ahaṁkāraṁ balaṁ darpaṁ kāmaṁ krodhaṁ parigraham vimucya nirmamaḥ śānto brahmabhūyāya kalpate 18.53 - brahmabhūtaḥ prasannātmā na śocati na kāṅkṣati samaḥ sarveṣu bhūteṣu madbhaktiṁ labhate parām 18.54 - bhaktyā mām abhijānāti yāvān yaś cāsmi tattvataḥ tato māṁ tattvato jñātvā viśate tadanantaram 18.55 - sarvakarmāṇy api sadā kurvāṇo madvyapāśrayaḥ matprasādād avāpnoti śāśvataṁ padam avyayam 18.56 - cetasā sarvakarmāṇi mayi saṁnyasya matparaḥ buddhiyogam upāśritya maccittaḥ satataṁ bhava 18.57 - maccittaḥ sarvadurgāṇi matprasādat tariṣyasi atha cet tvam ahaṁkārān na śroṣyasi vinaṅkṣyasi 18.58 - yad ahaṁkāram āśritya na yotsya iti manyase mithyaiṣa vyavasāyas te prakṛtis tvāṁ niyokṣyati 18.59 - svabhāvajena kaunteya nibaddhaḥ svena karmaṇā kartuṁ necchasi yan mohāt kariṣyasy avaśopi tat 18.60 - īśvaraḥ sarvabhūtānāṁ hṛddeśerjuna tiṣṭhati bhrāmayan sarvabhūtāni yantrārūḍhāni māyayā 18.61 - tam eva śaraṇaṁ gaccha sarvabhāvena bhārata tatprasādāt parāṁ śāntiṁ sthānaṁ prāpsyasi śāśvatam 18.62 ‌ - iti te jñānam ākhyātaṁ guhyād guhyataraṁ mayā vimṛśyaitad aśeṣeṇa yathecchasi tathā kuru 18.63 - sarvaguhyatamaṁ bhūyaḥ śṛṇu me paramaṁ vacaḥ iṣṭosi me dṛḍham iti tato vakṣyāmi te hitam 18.64 - manmanā bhava madbhakto madyājī māṁ namaskuru mām evaiṣyasi satyaṁ te pratijāne priyosi me 18.65 - sarvadharmān parityajya mām ekaṁ śaraṇaṁ vraja ahaṁ tvā sarvapāpebhyo mokṣyayiṣyāmi mā śucaḥ 18.66 - idaṁ te nātapaskāya nābhaktāya kadācana na cāśuśrūṣave vācyaṁ na ca māṁ yobhyasūyati 18.67 - ya imaṁ paramaṁ guhyaṁ madbhakteṣv abhidhāsyati bhaktiṁ mayi parāṁ kṛtvā mām evaiṣyaty asaṁśayaḥ 18.68 - na ca tasmān manuṣyeṣu kaścin me priyakṛttamaḥ bhavitā na ca me tasmād anyaḥ priyataro bhuvi 18.69 - adhyeṣyate ca ya imaṁ dharmyaṁ saṁvādam āvayoḥ jñānayajñena tenāham iṣṭaḥ syām iti me matiḥ 18.70 - śraddhāvān anasūyaś ca śṛṇuyād api yo naraḥ sopi muktaḥ śubhāṁl lokān prāpnuyāt puṇyakarmaṇām 18.71 - kaccid etac chrutaṁ pārtha tvayaikāgreṇa cetasā kaccid ajñānasaṁmohaḥ pranaṣṭas te dhanaṁjaya 18.72 - arjuna uvāca naṣṭo mohaḥ smṛtir labdhā tvatprasādān mayācyuta sthitosmi gatasaṁdehaḥ kariṣye vacanaṁ tava 18.73 - sañjaya uvāca ity aham vāsudevasya pārthasya ca mahātmanaḥ saṁvādam imam aśrauṣam adbhutam roma-harṣaṇam 18.74 - vyāsaprasādāc chrutavān etad guhyam ahaṁ param yogaṁ yogeśvarāt kṛṣṇāt sākṣāt kathayataḥ svayam 18.75 - rājan saṁsmṛtya saṁsmṛtya saṁvādam imam adbhutam keśavārjunayoḥ puṇyaṁ hṛṣyāmi ca muhur muhuḥ 18.76 - tac ca saṁsmṛtya saṁsmṛtya rūpam atyadbhutaṁ hareḥ vismayo me mahān rājan hṛṣyāmi ca punaḥ punaḥ 18.77 - yatra yogeśvaraḥ kṛṣṇo yatra pārtho dhanurdharaḥ tatra śrīr vijayo bhūtir dhruvā nītir matir mama 18.78